ലീലാങ്കണം

അവതാരിക

പ്രൊഫ. അമ്പലപ്പുഴ ഗോപകുമാര്‍

മഹാകവി ചങ്ങമ്പുഴ കൃഷ്ണപിള്ളയുടെ ആദ്യത്തെ കൃതി ഇനിയും അപ്രകാശിതമായിരിക്കുന്നോ? മലയാളികളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വിശ്വസിക്കുവാന്‍ പ്രയാസമുള്ള കാര്‍യമാണിത്. എന്നാല്‍ ചങ്ങമ്പുഴ തന്നെ ഇരുപതു കവിതകള്‍‍പുസ്തകവലിപ്പത്തില്‍ മുറിച്ചെടുത്ത കടലാസ്സുകളിലെഴുതിയ സമാഹരിച്ച്, ലീലാങ്കണം എന്ന പേരും നിര്‍ദ്ദേശിച്ചു പ്രസിദ്ധീകരണത്തിനു തയ്യാറാക്കിയ ഒരു ഗ്രന്‍ഥത്തിന്‍റെ കൈയെഴുത്തുപ്രതി കണ്ടുകിട്ടിയിരിക്കുന്നു.

സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ പി.കെ. നാരായണപിള്ളയുടെ ഗ്രന്‍ഥശേഖരത്തില്‍നിന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ പുത്രന്‍ ടി.എന്‍. ഗോപിനാഥന്നായര്‍ക്കു ലഭിച്ച ഈ ഗ്രന്‍ഥം പി.കെ. യുടെ സ്മാരകമായി അമ്പലപ്പുളയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന പി.െക. മെമ്മോറിയല്‍ ഗ്രന്‍ഥശാലയ്ക്ക് നല്‍കുകയുണ്ടായി. ഇതിലെ കവിതകള്‍‍പില്‍ക്കാലത്തു ചങ്ങമ്പുഴ തന്നെ ഏതെങ്കിലും കൃതികളില്‍ പെടുത്തിയോ അല്ലെങ്കില്‍ സാഹിത്യ പ്രവര്‍ത്തകസഹകരണസംഘം ചങ്ങമ്പുഴയുടെ സമ്പൂര്‍ണ്ണകൃതികള്‍‍സമാഹരിച്ചു പ്രകാശിപ്പിച്ചതില്‍പ്പെടുത്തിയോ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചുകാണും എന്ന വിശ്വാസത്തിലാണ് ടി.എന്‍ ഈ ഗ്രന്‍ഥം പി.കെ. മെമ്മോാറിയല്‍ ഗ്രന്‍ഥശാലയ്ക്കു നല്‍കിയത്. എന്നാല്‍ ചങ്ങമ്പുഴക്കൃതികള്‍‍സൂക്ഷ്മപരിശോധന നടത്തിയതില്‍ ലീലാങ്കണത്തിലെ കവിതകള്‍‍ഒരിടത്തും പ്രസിദ്ധം ചെയ്തുകാണുന്നില്ല .

ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ആത്മമിത്രമായ ടി.എന്‍. - ന് തികച്ചും യാദൃച്ഛികമായിക്കിട്ടിയ ഈ കൃതി അല്‍പം പോലും കേടുപാടുകൂടാതെ സൂക്ഷിച്ചതിനും ഇതിലെ കവിതകള്‍‍പ്രസിദ്ധം ചെയ്തിട്ടുള്ളതല്ല എന്നറിയിച്ചപ്പോള്‍‍ഉടനെതന്നെ ഇതിന്‍റെ അവകാശിയായ ശ്രീമതി ശ്രീദേവി ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കയച്ചുകൊടുത്തു പ്രസിദ്ധീകരിപ്പിക്കുവാന്‍ നിര്‍ദ്ദേശിച്ചച്ചിതനും സഹൃദയരായ കാവ്യാസ്വാദകരെ മുന്നിര്‍ത്തി നന്ദിപ്രകാശിപ്പിച്ചുകൊള്ളട്ടെ.

കൈയെഴുത്തു പ്രതിയില്‍കാണുന്ന തീയതി അനുസരിച്ച് 1921 ലോ അതിനു മുമ്പോ എഴുതിയിട്ടുള്ള കവിതകളാണ് ലീലാങ്കണത്തില്‍ ചേര്‍ത്തിട്ടുള്ളത്. 1911 ഒക്ടോബറിലാണ് ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ജനനം. ആ നിലയ്ക്ക് അദ്ദേഹത്തിന്‍ ഇരുപതു വയസ്സു തികയുന്നതിനു മുമ്പ് എഴുതിയുട്ടുള്ളവയാണ് ഇവയെല്ലാം.

ചങ്ങമ്പുഴയുടെ പ്രഥമ കൃതിയായി നമുക്കു ലഭിച്ചിട്ടുള്ളത് `ബാഷ്പാഞ്ജലി' യാണല്ലോ പ്രൊഫ. ജി. കുമാരപിള്ള ഈ വിവരം വ്യക്തമായിപറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. 1110 (1934 ആദ്യം) ഇ.വി. കൃഷ്ണപിള്ളയുടെ പ്രത്യേകമായ ഉത്സാഹത്തിന്‍റെ ഫലമായി ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ആദ്യകൃതിയായ `ബാഷ്പാഞ്ജലി' എന്ന സമഹാരം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച വിവരം നമുക്കൊക്കെ അറിവുള്ളതാണ്. 1932, 33, 34 എന്നീ വര്‍ഷങ്ങളിലെഴുതിയിട്ടുള്ള കവിതകളാണ് ഇതില്‍ ചേര്‍ത്തിട്ടുള്ളത്'' . (ചങ്ങമ്പുഴക്കൃതികള്‍‍- അവതാരിക - പ്രസാധകര്‍, സാഹിത്യപ്രവര്‍ത്തകസഹകരണസംഘം)

ലീലാങ്കണത്തിലെ കവിതകള്‍‍1931 നു മുമ്പ് എഴുതിയിട്ടുള്ളവയായതുകൊണ്ട് ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ആദ്യകൃതി ബാഷ്പാഞ്ജലിയല്ല എന്നു വ്യക്തമാകുന്നു. ആ സ്ഥാനത്ത് ലീലാങ്കണത്തെ അവരോധിക്കേണ്ടിയിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ഇരുപതു ലഘുകവിതകളാണ് ലീലാങ്കണത്തില്‍ ചേര്‍ത്തിട്ടുള്ളത്. ഗീതാഞ്ജലി, അപരാധി, വീരസൂക്തി, ഉദ്യാനത്തില്‍വച്ച്, ഒരു ശരന്നിശ, മിന്നല്‍പിണര്‍, ഉണര്‍ന്നപ്പോള്‍, രഹസ്യരാഹം, സ്വപ്നവിഹാരി, ശൈശവാഭിലാഷം, നാട്ടിന്‍, ഒരു പുല്‍ക്കൊടിയുടെ പ്രേമഗാനം, വസന്താ വസാനം, അഞ്ജലി, ശാന്ത , പ്രേമവിലാസം, ഹേമ, മരിച്ചിട്ട്, രാജയോഗിനി, പ്രഥമതാരം എന്നിവയാണവ.

കൗമാരകൗതുകമായി മാത്രം കണക്കിലെടുത്ത് ഉപേക്ഷ വിചാരിച്ചതുകൊണ്ടാണോ ചങ്ങമ്പ ഇതു പ്രകാശിപ്പിക്കാതിരുന്നത്? അതോ കൈമോശം സംഭവിച്ചതുകൊണ്ടോ? ഒന്നും തിട്ടമില്ലാത്ത കാര്‍യങ്ങളാണ്. എന്താ യാലും മലയാളത്തിന്‍റെ പ്രയോക്താവായിത്തീര്‍ന്ന ഒരു മഹാകവിയുടെ നിസര്‍ഗ്ഗമധുരമായ കാവ്യപ്രതിഭയുടെ പ്രഭാതകിരണങ്ങള്‍‍എന്ന നിലയില്‍ ഈ കൃതിക്കുള്ള സ്ഥാനം നിഷേധിക്കാനാവാത്തതാണ്. ചങ്ങമ്പുഴ ജീവിച്ചിരിക്കെത്തന്നെ പ്രസിദധം ചെയ്യുവാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിലും എന്ത ൊക്കെ പോരായ്മകളുണ്ടെങ്കില്‍ക്കൂടിയും ഇതിന്‍റെമേന്‍മക്കൊരു കുറവുപം വരുന്നില്ല . തന്നെയല്ല ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ആദ്യത്തെ കൃതി എന്ന നിലയില്‍ `ലീലാങ്കണം' കാവ്യാസ്വാദകരുടെ സുവിശേഷമായ പഠനവിചാരണകള്‍‍ക്കു വിധേയമാവേണ്ടിയുമിരിക്കുന്നു.

1931 ജൂണ് 2-ാം തീയതിയാണ് സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ പി.കെ. നാരായണപിള്ളയുടെ പേര്‍ക്ക് കൂലംകുഷമായ പിരശോധനയ്ക്കും നിഷ്പക്ഷമായ അഭിപ്രായത്തിനുമായി ചങ്ങമ്പുഴ ഇതയച്ചുകൊടുത്തിട്ടുള്ളത്. പക്ഷേ, സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ ഈ കൈയഴുത്തുപ്രതി മടക്കിക്കൊടുക്കുകയോ ചങ്ങമ്പുഴ തിരികെ വാങ്ങുകയോ ഉണ്ടായില്ല . പില്‍ക്കാലമത്രയും അവരിരുവും ഇതേപ്പറ്റി കനത്ത മൗനം ദീക്ഷിച്ചിട്ടുള്ളതും വിസ്മയകരമായിത്തോന്നുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, എന്തുകൊണ്ടിങ്ങനെ സംഭവിച്ചുവെന്നറിയുവാന്‍ ആസ്വാദനപരമായ ഒരന്‍വേഷണത്തിനൊരുമ്പെട്ടത് അനുചിതമാവില്ല ല്ലോ

ലീലാങ്കണമെഴുതുമ്പോള്‍‍ഇരുപതു വയസ്സുമാത്രം പ്രായമുണ്ടായിരുന്ന ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്ക് പറയത്തക്ക പ്രശസ്തിയോ അംഗീകാരമോ ലഭിച്ചുകഴിഞ്ഞിട്ടില്ലായിരുന്നു. അന്നത്തെ സാഹിത്യരംഗം ലബ്ദപ്രതിഷ്ഠരായ മഹാകവികള്‍‍കധീനമായിരുന്നു. അതേസമയം അവരെപ്പോലും നിസ്തേജരാക്കുന്ന വ്യക്തിത്വമുള്ള നിരൂപകപ്രതിഭകളും ഒട്ടും കുറവായിരുന്നില്ല . അവരുടെയിടയില്‍ പി.കെ. നാരായണപിള്ളയ്ക്കുള്ള സ്ഥാനം ആദരണീയമായിരുന്നു. ആ കാലഘട്ടത്തിന്‍റെ തന്നെ അധീശനായി വാണ സാഹിത്യപഞ്ചാനനബിരുദാലംകൃതനായ പി.കെയുടെ വ്യക്തിതവം സാഹിത്യകുതുകികളായ ആരുടെയും സ്നേഹാദരവുകള്‍‍പിടിച്ചു പറ്റിയിരുന്നു. ആ വ്യക്തിപ്രഭാവം ചങ്ങമ്പുഴയിലും ആവേശകരമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിരിക്കണം. ആ നിലയ്ക്കുതന്നെ തന്‍റെ ആദ്യത്തെ കൃതി ഒരഭിപ്രായത്തിനും അംഗീകാരത്തിനുമായി പി.കെ. യുടെ പേര്‍ക്ക് ഒരു കത്തോടുകൂടി അയച്ചുകൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. സ്വന്തം ആഗ്രഹാഭിലാഷങ്ങള്‍‍പ്രകടമാക്കുന്ന ആ കത്ത് ചുവടെ ചേര്‍ക്കുന്നു.

വന്ദ്യസുഹൃത്തേ
സാഹിത്യലോകത്തില്‍ പറയത്തക്ക പേരോ പെരുമയോ സമ്പാദിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും തഴക്കമോ പഴക്കമോ കൈവന്നിട്ടില്ലെങ്കിലും താങ്കളെപ്പോലുള്ള വന്ദ്യഗുരുഭൂതന്‍മാരുടെ കാരുണ്യത്താലും ജഗദീശ്വരന്‍റെ കൃപാകടാക്ഷത്താലും കവനങ്ങളാകുന്ന കാട്ടുപൂക്കളാലെങ്കിലും സാഹിതീദേവിയെ ആരാധിക്കുന്ന ഒരാളാണു ഞാന്‍. എന്‍റെ സാഹിത്യപരിശ്രമങ്ങളുടെ ഫലമായിട്ടുണ്ടായിട്ടുള്ള ഖണ്ഡകവനങ്ങളുടെ ഒരു ക്രോഡീകരണം `ലീലാങ്കണം' എന്ന പേരില്‍ പുസ്തകരൂപത്തില്‍ അച്ചടിച്ചു പ്രസിദ്ധം ചെയ്യണമെന്ന് എനിക്കാശയുണ്ട്. അതിന്‍റെ ഒരു കൈയെവുത്തു പ്രതിയാണ് ഈ അയച്ചുതന്നിട്ടുള്ളത്. അതിനാലുണ്ടാകുന്ന പ്രയോജനങ്ങളെക്കുറിച്ചു ഞാന്‍ കേവലം അജ്ഞനാണ്. അതുകൊണ്ട് പൂജ്യപാദനായ അവിടുന്ന് എന്നെ ഇക്കാര്‍യത്തില്‍ സഹായിക്കണമെന്ന് താഴ്മയായി അപേക്ഷിച്ചകൊള്ളുന്നു. ജോലിത്തിരക്കുകളാല്‍ അരനിമിഷം പോലും വിശ്രവമാവസരം ലഭിക്കാത്ത അവിടത്തോട് ഞാന്‍ ചെയ്യുന്ന ഈ അഭ്യര്‍ത്ഥന ഒരുപക്ഷെ അപരാധിയായിരിക്കാം പക്ഷെ, സ്നേഹബുദ്ധ്യാ അവിടന്ന് ഒരു പ്രിയശിഷ്യനെന്നു കരുതി അതു ക്ഷമിക്കുമെന്നു തന്നെയാണ് എന്‍റെ ഉത്തമവിശ്വാസം. താങ്കളെപ്പോലെയുള്ള സാഹിത്യനായകന്‍മാര്‍ ഈയുള്‍ഴവനെ വഴിതെളിച്ചുവിടുമെങ്കില്‍ സാഹിത്യാന്ത രീക്ഷത്തിലുള്ള എന്‍റെ സ്വച്ഛന്ദവിഹാരം കൂടുതല്‍ സുഗമവും സുന്ദരവുമായിത്തീരാതിരിക്കുകയില്ലല്ലോ

ഈ ചെറുപുസ്തകം അവിടുന്ന് കൂലംകുഷമായി പരിശോധിച്ച് ഇതിലുള്ളതായ സ്ഖലിതങ്ങളെല്ലാം തിരുത്തി നിഷ്പക്ഷമായ ഒരഭിപ്രായത്തോടുകൂടി ഉടനെതന്നെ മടക്കി അയക്കുവാനപേക്ഷ. അവിടന്ന് എന്നെ പ്രശംസിക്കണമെന്ന് എനിക്ക് അലംപപോലും ആഗ്രഹമില്ല . എന്നാല്‍ എന്‍റെ ന്യൂനതകളെയെല്ലാം ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചുതന്ന് വേണ്ടവിധം എന്നെ ഉപദേശിച്ച് എന്‍റെ ഭാവി ഭാസുരമാക്കിത്തീര്‍‍ക്കുവാന്‍ എന്നെ അവിടന്ന് കൈക്കൊള്ളാതിരിക്കുയില്ല ന്നു വിശ്വസിക്കുന്നു. അവിടന്ന് എനിക്കു ചെയ്തുതരുന്ന ഉപകാരത്തിന്‍ ഞാനെന്നേക്കും അവിടത്തൊട് കടപ്പെട്ടവനായിരിക്കും.

പ്രസ്സുകാര്‍‍ വളരെ ധൃതിപ്പെടുന്നതിനാല്‍ ഈ കാര്യത്തില്‍ മൗനം അവലംബിക്കുകയില്ല ല്ലോ }ഞാന്‍-കേവലം അപരിചിതനായ ഞാന്‍ - അവിടത്തെ ഇങ്ങനെ ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്നതില്‍ ക്ഷമിക്കേണമേ! ഇക്കഴിഞ്ഞ സാഹിത്യപരിഷത്തില്‍ ഭവാന്‍റെ അദ്ധ്യക്ഷതയില്‍ നടന്ന യോഗത്തില്‍ ഒരു കവിത ഞാന്‍ വായിക്കുകയുണ്ടായി. `വസന്താ വസാനം' എന്ന പ്രസ്തുതകവിതയും ഇതില്‍ ചേര്‍‍ത്തിട്ടുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് ഉടനെ തന്നെ തെറ്റുകള്‍‍എല്ലാം തിരുത്തി അഭിപ്രായത്തോടുകൂടി മടക്കി അയച്ചുതരുവാന്‍ അപേക്ഷ.

(P.S. എന്‍റെ എഴുത്ത് വളരെ മോശവും അക്ഷരങ്ങള്‍‍വളരെ ചെറിയതുമാണ്. ആയതിനാല്‍ അവിടന്ന് കൂടുതല്‍ ബുദ്ധിമുട്ടനുഭവിപ്പാനിടയുണ്ട്. അതും ക്ഷമിപ്പാനപേക്ഷ. )

(ഇനീഷ്യല്‍)

എത്ര പ്രതീക്ഷയോടും അതില്‍ക്കവിഞ്ഞ വിശ്വാസത്തോടുമാണ് ചങ്ങമ്പുഴ `ലീലാങ്കണം' സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ അയച്ചുകൊടുത്തതെന്ന് ഈ കത്തില്‍നിന്നു വ്യക്തമാകുന്നുണ്ടല്ലോ പക്ഷേ, സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ കടുത്ത മൗനം അവലംബിച്ചുകളഞഅഞു. അതു തികഞ്ഞ അവഗണനയായിപ്പോയെന്നല്ലേ ആര്‍‍ക്കും തോന്നൂ? എന്നാല്‍ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്ക് അതു ചെന്നു തിരിച്ചു വാങ്ങിച്ചുകൂടായിരുന്നോ എന്നൊരു മറുചോദ്യത്തിന്‍ പ്രസക്തിയില്ലേ ? പക്ഷേ, രണ്ടുമുണ്ടായില്ല . അത് എന്തുകൊണ്ട് സംഭവിച്ചു? അതാണല്ലോഅറിയേണ്ട കാര്യവും.

ലീലാങ്കണം ചങ്ങമ്പുഴ സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ അയച്ചുകൊടുത്തപ്പോള്‍‍ആ നിരൂപകേസരി സാഹിത്യജീവിതത്തില്‍ മാത്രമല്ല , സാമൂഹ്യജീവിതത്തിലും വളരെ ഔന്നത്യം നേടിയ ഒരാളായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്‍ ഗദ്യപദ്യനിരൂപണാദിമേഖലകളിലുള്ള അന്യാദൃശമായ വൈഭവത്തെ മുന്നിര്‍‍ത്തിയാണ് സാഹിത്യപഞ്ചാനനബിരുദം തന്നെ ഉപലഭ്യമായത്. അന്നത്തെ കാലസ്ഥിതിയനുസരിച്ചു ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജി എന്ന നിലയില്‍ ഔദ്യോഗിക ജീവിതത്തിലും അദ്ദേഹം മാന്യത നേടിയിരുന്നു. തനിക്കുതാന്‍ പോരിമയാര്‍‍ന്ന വ്യക്തിത്വപ്രഭ ജീവിതത്തിന്‍റെ സമസ്തമേഖലകളിലും പ്രസരിപ്പിക്കുവാന്‍ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിയുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഈ വൈയക്തികസിദ്ധികള്‍‍പി.കെ.യുടെ സ്വഭാവത്തെയും നിറംപിടിപ്പിച്ചിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ജീവചരിത്രമെഴുതിയ പി.കെ. പരമേശ്വരന്നായര്‍‍ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നതു നോക്കുക.

``മുഖം നോക്കാതെ കര്‍‍ക്കശമായും രൂക്ഷമായും സംസാരിക്കുകയും പെരുമാറുകയും ചെയ്യുന്ന സ്വഭാവക്കാരനായിരുന്നു പി.കെ. കക്ഷികളോടു മാത്രമല്ല , പൊതുവെ ആരോടും വലിയ സൗജന്യമോ ദാനശീലമോ പ്രദര്‍‍ശിപപ്പിച്ചിട്ടില്ലാത്ത ഒരാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം.''

ഈ സ്വഭാവത്തെപ്പറ്റി ഏറെക്കുറെ ചങ്ങമ്പുഴ മനസ്സിലാക്കിയിട്ടുണ്ടാവണം. അതുകൊണ്ടാവണം തന്‍റെ കൃതി അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ മുമ്പില്‍ നേരിട്ടുചെന്ന് വാങ്ങിക്കുവാനും മടിച്ചത്. തന്നോടും തന്‍റെ കൃതിയോടും എങ്ങനെയാണുപ്രതികരിക്കുകയെന്നറിയാതെ രൂപഭാവങ്ങളില്‍ സിംഹാസമാനനെന്നു വിളികൊണ്ട പി.കെ. യെ സമീപിക്കുവാനും താനയിച്ചുകൊടുത്ത കൈയെഴുത്തുപ്രതി മടക്കിവാങ്ങുവാനും ബാലനും ലോലനഹൃദയനുമായ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കഴിയുമായിരുന്നില്ല . കൂടാതെ അദ്ദേഹവുമായി അടുത്തിടപഴകുവാനോ പരിചയപ്പെടുവാനുള്ള അവസരവും ചങ്ങന്‍വുഴയ്ക്കു ലഭിച്ചിരുന്നുമില്ല . പി.കെ.യുടെ അദ്ധ്യക്ഷതയില്‍ നടന്ന സാഹിത്യപരിഷത്തു സമ്മേളനത്തില്‍ താനൊരു കവിത വായിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്നു സ്വയം പരിചയപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് എഴുതിയിരിക്കുന്ന കത്തിലും ഒരപരിചിതന്‍റെ സ്വരമാണ് മുഴങ്ങിക്കേള്‍‍ക്കുന്നത്. ആ നിലയ്ക്ക്, പറഞ്ഞുകേട്ട അറിവുവച്ചുകൊണ്ട് പി.കെ.യെ നേരില്‍ക്കാണുവാനും വിവരങ്ങള്‍‍തിരക്കിയറിയുവാനും സ്വാഭാവികമായും ചങ്ങമ്പുഴ മടി കാണിച്ചു എന്നു വിചാരിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

സാഹിത്യപഞ്ചാനനന്‍റെ നിര്യാണത്തിനു ശേഷം ചങ്ങമ്പുഴ എഴുതിയ `സിംഹപൂജ' എന്ന സ്മരണാഞ്ജലി ഈ സന്ദര്‍‍ഭത്തില്‍ ഏറെ പ്രസക്തമായിരിക്കുന്നു. പ്രസ്തുത കവിതയില്‍ പി.കെ. യെപ്പറ്റി അദ്ദേഹം പറയുന്നതു ശ്രദ്ധിക്കുക:

"വന്നില്ല ധൈര്യമടുക്കുവാനങ്ങതന്‍
മുന്നിലേയ്ക്കുത്യുഗ്രമൃത്യുവിനും വിഭോ!~
ലജ്ജയില്ലാതെ പതുങ്ങിപ്പതുങ്ങിവ-
ന്നച്ചേവടിയറുത്തോടിയെന്നിട്ടവന്‍
ഭീരുവിന്‍ ചിത്തതത്തുടിപ്പന്നു കണ്ടതു
താരങ്ങള്‍‍കാട്ടിത്തരുന്നതുണ്ടിപ്പൊഴും
കാണാതെ നിര്‍‍ദ്ദയം ഛേദിച്ചുവെങ്കിലും
കാലുപിടിച്ചവനാണവനാകയാലല്‍
പിന്നീടു മാപ്പുകൊടുത്തവനൊന്നിച്ചു
മന്നിതെന്നേക്കും വെടിഞ്ഞുപോയീ ഭവാന്‍"

ഉഗ്രമൃത്യുവിനുപോലും സാഹിത്യപഞ്ചാനനെ ഭയമായിരുന്നത്രേ~ ലജ്ജയില്ലാതെ പതുങ്ങിപ്പതുങ്ങിവന്ന് മൃത്യു പിടികൂടുവാന്‍ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും ആദ്യം തൃച്ചേവടിയറുത്തുകൊണ്ടോടിപ്പോകാന്‍ മാത്രമേ കഴിഞ്ഞുള്ളൂ. അവസാനകാലത്ത് ഒരു ശസ്ത്രക്രിയയെത്തുടര്‍‍ന്ന് പി.കെ. യുടെ വലതുകാല്‍ (1936 മേയില്‍) ഛേദിക്കേണ്ടിവന്നിരുന്നു. 1938 -ലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ അന്ത ്യം. 1939 മാര്‍‍ച്ചിലാണ് ചങ്ങമ്പുഴ ഈ കവിത എഴുതിയിട്ടുള്ളത്. തന്നെ സമീപിച്ച് കാലുപിടിച്ചവനാണല്ലോഎന്ന ഔദാര്യത്തില്‍, എന്താ യാലും കൂടെ പൊയ്ക്കളയാം എന്നു വിചാരിച്ചാണ് സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ മരണത്തിനുപോലും വഴിപ്പെട്ടത് എന്ന കവിഭാവന വെറും അതിശയോക്തിയാണെന്നു തോന്നാമെങ്കിലും ആ പുരുഷഗാംഭീര്യം ചങ്ങന്‍വുഴയിലുളവാക്കിയ ഭയാത്ഭുതവികാരങ്ങളാണ് ഇവിടെ കാണാനാവുക. നേരിട്ടുചെന്ന് പി.കെ.യുടെ കയില്‍നിന്ന് കൈയെഴുത്തുപ്രതി തിരിച്ചുവാങ്ങുവാന്‍ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കുണ്ടായിരുന്ന വിഷമത്തിന്‍റെ പിന്നിലെ മനോവികാരം ഇതില്‍നിന്നൂഹിക്കാവുന്നതാണ്.

എങ്കിലും ഇടയ്ക്ക് ഈ അനുസ്മരണം വെളിപ്പെടുത്തുന്ന മറഅറൊരു വസ്തുത കൂടി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കട്ടെ. സിംഹപൂജ എഴുതിയത് ചങ്ങമ്പുഴയിലെ കവിയാണ്. ആ കവി ദേവനായിരുന്നു. തന്നോട് ആര്‍‍ എങ്ങനെ പെരുമാറിയാലും എല്ലാം മറക്കുവാനും പൊറുക്കുവാനും കഴിഞ്ഞ ഉദാത്തവും വിശുദ്ധവുമായ ഒരു കവിമനസ്സായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്‍റേത്. ചങ്ങമ്പുഴ നിശിതമായി വിമര്‍‍ശിച്ച സഞ്ജയന്‍ മരിച്ചപ്പോഴും ഹൃദയസ്പര്‍‍ശകമായ അനുശോചനം രേഖപ്പെടുത്തുവാന്‍ അദ്ദേഹം മടികാണിച്ചില്ല ല്ലോ കവി എന്ന നിലയിലാണ് ചങ്ങമ്പുഴ ജനഹൃദയങ്ങളില്‍നിന്ന് ചങ്ങമ്പുഴ എന്ന മനുഷയനെ നിശ്ശേഷം മാറ്റിനിര്‍‍ത്തി നോക്കുമ്പോള്‍‍നമുക്കു നൈരാശ്യവും ധാര്‍‍മ്മികരോഷവുമുണ്ടാകും എന്നു ഡോക്ടര്‍‍ എസ്.കെ. നായര്‍‍1 രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും നാം ചങ്ങമ്പുഴയെ കവിയായി മാത്രമാണ് അറിയുന്നതെന്നോര്‍‍ക്കുമ്പോള്‍‍സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ വിഗണിച്ചതെല്ലാം മറന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ വേര്‍‍പാടില്‍ സ്മരണാഞ്ജലിയര്‍‍പ്പിക്കുന്ന കവിയോട് അടുപ്പമോ ആദരവോ ഉണ്ടാവുകയല്ലേ ചെയ്യുന്നത്?

ഇനി വീണ്ടും പ്രകൃതത്തിലക്കു വരിക. മനഃപൂര്‍‍വ്വമല്ലാത്ത തന്‍റെ സഹജസ്വഭാവം പി.കെ. ചങ്ങമ്പുഴയുടെ കാര്യത്തിലും പ്രകടിപ്പിച്ചു എന്നു വിചാരിക്കുന്നതാവും ശരി. നീതിബോധമുള്ള ഒരു ന്യായാധിപന്‍റെ പഞ്ചപക്ഷപാതരാഹിത്യം കര്‍‍ശനമായി പുലര്‍‍ത്തുവാന്‍ അദ്ദേഹം വ്യഗ്രത കാട്ടിയിരുന്നതിനു തെളിവുകളുണ്ട്. ജീവചരിത്രകാരന്‍ അദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ചെഴുതിയിരിക്കുന്നതു നോക്കുക:

``പി.കെ. ആര്‍‍ക്കും ഒരു സൗജന്യവും ചെയ്തുകൊടുക്കുന്ന ശീലക്കാരനായിരുന്നില്ല ... തനിക്കില്ലാത്ത സൗജന്യം ഉണ്ടെന്നു ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്തുവാന്‍ അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചിരുന്നുമില്ല .''

തന്‍റെ പേര്‍‍ക്ക് അയച്ച തിരുത്തലിനും അഭിപ്രായത്തിനുമായി അയച്ച ഗ്രന്‍ഥം അയച്ച ആള്‍‍ക്കുതന്നെ എന്തുകൊണ്ടു വന്നു മടക്കി വാങ്ങിക്കൂടാ എന്ന ശാഠ്യപബുദ്ധിക്കാരനായിരുന്നു പി.കെ. എന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സ്വഭാവനിരീക്ഷണത്തിലൂടെ മനസ്സിലാക്കാവുന്നതാണ്. ചങ്ങമ്പുഴയാകട്ടെ തന്‍റെ അപേക്ഷപ്രകാരം വേണ്ട കാര്യങ്ങള്‍‍നിര്‍‍വ്വഹിച്ച് അതു മടക്കി അയച്ചുതരും എന്നു കരുതി കാത്തിരിക്കുകയും ചെയ്തു. രണ്ടും ഉണ്ടാവാതെ പോയി. പക്ഷേ ഒരു കാര്യം ഇവിടെ ഓര്‍‍ക്കണം. ``ലീലാങ്കണം പി.കെ. നികൃഷ്ടമായി പരിശോധിക്കുകയും അവിടവിടെയായി തനിക്കു യുക്തമെന്നു തോന്നിയവിധം ചില തിരുത്തലുകള്‍‍നിര്‍‍വ്വഹിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. അവയില്‍ ഏതാനും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കട്ടെ:

`ദേവീ! നിന്‍ മാഹാത്മ്യമെന്‍ ബാല്ല്യ കാലത്തി-
ലീവിധത്തി ലോതിത്തന്നീലാരും' (ഗീതാഞ്ജലി)
`അന്ത ികേ കണ്ടീടിനാളിഷ്ടതോഴിയാളാകും
സാന്ധില്ല്യ തന്നെ - സന്താപവിഷ്ടയെ സാധുവെ' (അപരാധി)
`തത്ത്വോപദേശമെതത്ര ചെയ്തില്ല വര്‍‍ രണ്ടു-
മുള്‍ത്താരിലവനു ചെറ്റലിവുണ്ടാക്കീടു വാന്‍''(അപരാധി)
`നിശീഥമാം കരിങ്കുയില്‍ വിടരര്‍‍ത്തിയ
സംശോഭനമായ ചിറകുകളിലെ' (ഒരു ശരന്നിശ)
`ആയവ വിഫലമായെങ്കിലുമിപ്പോഴന്‍
ന്യായ ചിന്തകനായ്പോയ് സോദരീവധം മൂലം'
`പങ്കിലമാക്കീടാറു ണ്ടവനു തൻമാനസം' ( അപരാധി)
`ഓമനപ്പൂനതൊടി തന്നകത്തു
വസിച്ചിരുന്നൂ പ്രണയാര്‍‍ദ്ര ഞങ്ങള്‍‍(ഉദ്യാനത്തില്‍ വച്ച്)
പ്രണയാര്‍‍ദ്രര്‍‍ എന്നു തിരുത്ത്
`ജയിക്ക ദാമ്പത്യവിലാസലക്ഷ്മീ -
യപാംയുഗ്മപ്രഭതന്‍ പടര്‍‍പ്പേ' (ഉദ്യാനത്തില്‍ വച്ച്)
പ്രണയാര്‍‍ദ്രര്‍‍ എന്നു തിരുത്ത് -
`ജയിക്ക ദാമ്പത്യവിലാസലക്ഷ്മീ-
യപാംയുഗ്മപ്രഭതന്‍ പടര്‍‍പ്പേ (ഉദ്യാനത്തില്‍ വച്ച്)
യപാംഗ എന്നു തിരുത്ത്;
`വിയല്ല തികയില്‍ വിളങ്ങിക്കാണായി
വിരിമലരുകള്‍‍ - വിരലസല്‍ത്താകള്‍' (ഒരു ശരന്നിശ)
`വാര്‍‍ഷികശ്രീവന്നു വാനിനയക്കുമാ-
കര്‍‍ഷകാപാംഗകടാക്ഷം പോലെ' (ഒരു മിന്നല്‍പിണര്‍‍)
`തുടുതുടെ ദലജലാലോല നേത്രം തുറന്നാ -
മടുമലര്‍‍ നിരയെല്ലാം മന്ദം വിരിഞ്ഞു.
`പകലവ വിലയത്താല്‍ സങ്കടത്താ-
..............................................................
വനജനിര വിരിഞ്ഞും മഞ്ചുളക്കെട്ടുലഞ്ഞും'
(ഉണര്‍‍ന്നപ്പോള്‍)
`ഏതൊരരു മാനസനീലര്‍‍ കുഗ്മളം' (ഗീതാഞ്ജലി)

കോരകം എന്ന തിരുത്ത്

പോയി, ആയി എവിയ്ക്കു പകരം പോയ്, ആയ് എന്നാണു ചങ്ങമ്പുഴ പലയിടങ്ങളിലും എഴുതിയിട്ടുള്ളത്. അവിടെയും സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ അടയാളപ്പെടുതത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ `സ്വപ്നവിഹാരി' എന്ന കവിത `From English a free translation. എന്നു രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തിരിക്കുന്നു.

പൊതുവെ വൃത്തഭംഗം, പ്രയോഗവൈകല്ല്യ ങ്ങള്‍, അക്ഷരത്തെറ്റ് എന്നിങ്ങനെയുള്ള ദോഷങ്ങൾ സംഭവിച്ചിട്ടുള്ള ഭാഗങ്ങളിലാണ് അടിവരയിട്ടിട്ടുള്ളത്. ആദ്യത്തെ ഒമ്പതു കവിതകളില്‍ മാത്രമേ ഈ അടിക്കുറിപ്പുകള്‍‍കാണുന്നുള്ളൂ എന്നുകൂടി പറയട്ടെ.

ഈ തെറ്റുകുറ്റങ്ങളും പോരായ്മകളും നേരില്‍ ബോദ്ധ്യപ്പെടുത്തിയിട്ട് അഭിപ്രായം എഴുതാം എന്നു വിചാരിക്കുന്നതുകൊണ്ടാകുമോ ചങ്ങമ്പുഴതന്നെ പുസ്തകവലിപ്പത്തില്‍ മുറിച്ചെടുത്ത കടലാസില്‍ `അഭിപ്രായം' എന്നെഴുതിയ കൈയെഴുത്തുപ്രതിയോടൊപ്പം അതോ, ബാലനായ ചങ്ങമ്പുഴ ജഡ്ജിയും സാഹിത്യപഞ്ചാനുമായ തന്‍റെ നേര്‍‍ക്ക് അഭിപ്രായം എന്നെഴുതി ആ കടലാസുഷീറ്റുകള്‍‍അയച്ചതിലുള്ള അനിഷ്ടംകൊണ്ടാവുമോ? ആവോ, ഒന്നുമറിയില്ല . എങ്കിലും ആ സാഹിത്യനായകന്‍റെ മൗനം അകാരണമായിരിക്കാനിടയില്ല എന്നതോര്‍‍ക്കുമ്പോള്‍‍സംശയകരമായ സാഹചര്യങ്ങളാണ് ഉള്ളതെങ്കില്‍ കൂടി കൂടുതല്‍ അന്‍വേഷണം ആവശ്യമായിത്തീരുന്നു.

തന്‍റെ കവിതകളിലെ ന്യൂനതകളെല്ലാം ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചുവേണം ഉപദേശിച്ച് ഭാവി ഭാസുരമാക്കിത്തീര്‍‍ക്കുവാന്‍ സാഹായിക്കണേ എന്നഭ്യര്‍‍ത്ഥിച്ചുകൊണ്ട്, ചങ്ങനപുഴ പി.കെയ്ക്ക് എഴുതിയ കത്തിലെ `വന്ദ്യ സുഹൃത്തേ' എന്ന സംബോധന അദ്ദേഹത്തിനിഷ്ടപ്പെട്ടിരിക്കാനിടയില്ല . കാരണം അങ്ങനെയുള്ള കാര്യങ്ങളിലൊക്കെ വളരെ സൂക്ഷ്മമായി ശ്രദ്ധിക്കുന്ന ഒരു പ്രകൃതക്കാരന്‍കൂടിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ഇതിനുപോലല്‍ബലകമായി ഒരു സംഭവം ഇവിടെ അനുസ്മരിക്കട്ടെ:

ഒരിക്കല്‍ ചങ്ങനാശ്ശേരിയില്‍ വച്ചു നടന്ന ഒരു സാഹിത്യസമ്മേളനത്തില്‍ തിരുവിതാംകൂര്‍‍ ദിവാനായിരുന്ന വാട്സ് ആയിരുന്നു അദ്ധ്യക്ഷന്‍. പ്രസംഗത്തിനു പി.കെയുടെ ഊഴം വന്നപ്പോള്‍‍അടുത്തതായി പി.കെ. നാരായണപിള്ള പ്രസംഗിക്കുന്നതായിരിക്കും എന്ന് അദ്ധ്യക്ഷപ്രസ്താവമുണ്ടായി. ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയും സാഹിത്യസാര്‍‍വ്വഭൗമനുമായ തന്നെ ഒരു `മിസ്റ്ററോ' `ശ്രീ'യോ പോലും ചേര്‍‍ക്കാതെ വെറും പി.കെ. നാരായണപിള്ള എന്നു സായിപ്പു സംബോധന ചെയ്തതില്‍ നീരസം തോന്നി പ്രസംഗത്തിനെഴുന്നേറ്റ അദ്ദേഹം പി.കെ. നാരായണപിള്ള പ്രസംഗിക്കാതെയുമിരിക്കും' എന്നു പറഞ്ഞ് പ്രസംഗം അവസാനിപ്പിച്ചു സദസ്സിനെ അമ്പരപ്പിച്ചുകളഞ്ഞു! ഇതൊക്കെ വച്ചുനോക്കുമ്പോള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴ `വന്ദ്യ' എന്നു ചേര്‍‍ത്തെങ്കിലും സുഹൃത്തേ എന്നു സംബോധന ചെയ്തത് ഇത്ര അധികപ്പറ്റായിപ്പോയില്ലേ യെന്ന് അദ്ദേഹം ചിന്ത ിച്ചിരിക്കാനിടയുണ്ട്. ഒരോ കാലഘട്ടത്തിലെ ഓരോരുത്തരുടെ മാനസികഘടന എന്നല്ല തെ ഇതേപ്പറ്റി ഏറെപ്പറയേണ്ടതില്ല . പക്ഷേ, ഇതുണ്ടോ പ്രതീക്ഷകള്‍‍തിളക്കുന്ന കണ്ണുകളുമായി സ്വപ്നങ്ങള്‍‍വിടരുന്ന മനസ്സുമായി സാഹിത്യക്ഷേത്രത്തിലേക്കു കടന്നുവന്ന ചങ്ങമ്പുഴ അറിയുന്നു!

മേല്‍പ്പറഞ്ഞതൊക്കെ സാഹിത്യേതരമായ കാര്യങ്ങൾ മാത്രമാണ്. എന്നാല്‍ അതിലുമുപരി ഗൗരവവും പ്രാധാന്യ വും കല്‍പ്പിക്കേണ്ടതു സംവേദനത്തിന്‍റെ പ്രശ്നങ്ങള്‍‍കാണ്. അവിടെ പി.കെയും ചങ്ങമ്പുഴയും തമ്മില്‍ അടിസ്ഥാനപരമായി ഭിന്നകോടികളിലായിരുന്നുതാനും.

ആധുനികവിതയോട് വലിയ പ്രതിപത്തിയുള്ളയാളായിരുന്നില്ല സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍. `ആധുനികസാഹിത്യത്തോട് ഒരവജ്ഞതന്നെയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്' എന്നു ജീവചരിത്രകാരന്‍ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുമുണ്ട്. ഇതിനദ്ദേഹം കാരണമായി പറയുന്നത് അന്ത സ്സാരശൂന്യങ്ങളായ അനുകരണങ്ങള ഭാഷയില്‍ വര്‍‍ദ്ധിക്കുകയും യഥാര്‍‍ത്ഥ മാഹാത്മ്യമുള്ള പ്രാചീനകൃതികള്‍‍വിസ്മൃതപ്രായമാവുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നുള്ളതാണ്. കൂടാതെ ആധുനിക സാഹിത്യത്തെ മാത്രം അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയുള്ള നിരൂപണം ലഘുവും സാമാന്യര്‍‍ക്കുപോലും സാധിക്കാവുന്നതുമായ ഒരു കൃത്യമാണെന്നും അതിന്‍ അഗാധപാണ്ഡിത്യമോ ചരിത്രഗവേഷണപടുത്വമോ ഗാഢമായ ശ്രദ്ധയോ നിരന്ത രപരിശ്രമമോ ആവശ്യമില്ല എന്നുമുള്ള അഭിപ്രായമാണ് അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. എന്താ യാലും പി.കെ. തന്‍റെ ദൃഢരൂഢമായ അഭിപ്രായത്തിലൂന്നിക്കൊണ്ട് ആ കാലഘത്തിത്തിനു ചൈതന്യം പകര്‍‍ന്നിരുന്ന വള്ളത്തോള്‍, ഉള്ളൂര്‍‍, ആശാന്‍ എന്നിവരെ മുഖം നോക്കാതെ വിമര്‍‍ശിച്ചിട്ടുള്ള കഥ ഏവര്‍‍ക്കും അറിവുള്ളതാണ്. തന്‍റ നിശിതമായ നിരൂപകഖഡ്ഗംകൊണ്ട് അന്നത്തെ ജനകീയ മഹാകവിയായ കുമാരനാശാനെ വെട്ടിവീഴ്ത്താനൊരുമ്പെട്ട പുറപ്പാട് ഇനിയും മറക്കാറായിട്ടില്ല . അത്രയ്ക്കു പ്രഥിതമായിരുന്നല്ലോആ കരുണാനിരൂപണം. വള്ളത്തോളിനെയും ഉള്ളൂരിനെയും കടന്നുകയറി ആക്രമിക്കുക പി.കെ.യുടെ ഒരു സഹൃദയവിനോദമായിരുന്നു. ചങ്ങമ്പുഴ തന്നെ ആ വിമര്‍‍ശകനെപ്പര്‍‍റി പാടിയിട്ടുള്ളതു കേള്‍‍ക്കുക:

`ഡംഭാർന്നു ഭാഷാവനത്തില്‍ വിമര്‍‍ശക-
കംഭീന്ദ്രര്‍‍ നേരിട്ടണയവേ നിര്‍‍ഭയം
മസ്തകം തല്ല ിപ്പൊളിച്ചു വെണ്മുത്തുക-
ളെത്ര നീ വാരിയണിഞ്ഞില്ല സിംഹമേ
ഉള്‍‍ക്കുതിപ്പാര്‍‍ന്നു നിന്നട്ടഹാസങ്ങള്‍‍കേ-
ട്ടുത്തുംഗശൃംഗപരമ്പര പോലുമേ
പ്രാണരക്ഷാര്‍‍ത്ഥം പറന്നു പലവഴി
ക്കേണങ്ങളാകെക്കുലുങ്ങീ വനതലം
ആര്‍‍ക്കു സാധിക്കും മറയയ്ക്കാന്‍, മറക്കുവാ-
നോര്‍‍ത്താല്‍ നടുങ്ങുമസ്സംഹാരതാണ്ഡവം

ക്ലാസിക്കുകളിൽ രമിച്ച പി.കെ.യുടെ വിമര്‍‍ശകപ്രതിഭയ്കക്കു ക്ഷോദക്ഷമങ്ങളായിരുന്നില്ല ആധുനികവതികൾ എന്നതാണു വസ്തുത. ക്ലാസിക് പാരമ്പര്യങ്ങളോടും സാഹിത്യസങ്കല്‍പങ്ങളോടും അമിതമായ ആഭിമുഖ്യം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്ന അദ്ദേഹം ചെറുശ്ശേരി, തുഞ്ചത്തെഴുത്തച്ഛന്‍, കുഞ്ചന്നമ്പമ്പ്യാര്‍‍ എന്നീ കവികളെയും അവരുടെ കൃതികെയും കുറിച്ച് ഭാഷാസാഹിത്യഗവേഷകര്‍‍പോലും വഴികാട്ടിയായിത്തീരത്തക്കവിധത്തില്‍ നടത്തിയിട്ടുള്ള പഠനപര്യവേഷണങ്ങള്‍‍ഈ സന്ദര്‍‍ഭത്തില്‍ ഓര്‍‍ക്കത്തക്കതാണ്.

തന്‍റെ ദര്‍‍ശനങ്ങളോടും വിശ്വാസങ്ങളോടും സത്യസന്ധത പുലര്‍‍ത്തിയ പി.കെ. മുഖസ്തുതിക്കുവേണ്ടി ഒന്നും പറയുന്ന ആളായിരുന്നില്ല . അതുകൊണ്ടു മാത്രം, അതേ അതുകൊണ്ടു മാത്രം, അതേ അതുകൊണ്ടു മാത്രം ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ലീലാങ്കണത്തിനും ഒരു വഴിപാട് എന്ന നിലയില്‍ മുഖക്കുറിപ്പെഴുതുവാനോ അഭിപ്രായം രേഖപ്പെടുത്തുവാനോ മുതിര്‍‍ന്നില്ല എന്നതാണ് നേര്‍‍. എല്ലാവരുടേയും മുമ്പില്‍ ഒരു നല്ല പിള്ള ചമയുവാന്‍ സ്വകാര്യമാ വീക്ഷണങ്ങളും വിശ്വാസങ്ങളുമുള്ള ഒരു നിരൂപകനു കഴിയില്ല ല്ലോ പി.കെയെപ്പറ്റി സുകുമാര്‍‍ അഴീക്കോട് പറഞ്ഞിരികക്കുന്നതുകൂടി ശ്രദ്ധിക്കുക.

"ഒരുവേള പ്രാചീന ഗ്രന്‍ഥപ്രരിശോധനയില്‍ തനിക്കു നിലനിര്‍‍ത്താന്‍ കഴിഞ്ഞിരുന്ന പാണ്ഡിത്യത്തിന്‍റെ അക്ഷോഭ്യതയും വീക്ഷണതത്തിന്‍റെ നൈര്‍‍മല്ല്യ വും ജീവല്‍കവികളെ വിമര്‍‍ശിക്കുമ്പോള്‍‍തനിക്കു പരിപാലിക്കാന്‍ കഴിയാതെ പോയേക്കുമോ എന്ന സത്യസന്ധമായ ഭീതികൂടി വര്‍‍ത്തമാനകാലസാഹിത്യത്തെ വിമര്‍‍ശിക്കൂന്നതില്‍നിന്നും പിന്ത ിരിയുവാന്‍ അദ്ദേഹത്തിനു പ്രേണയായിരുന്നിരിക്കാം. ഈ അന്ത ഃശങ്കയെ ഉല്ലംഘിചച്ചുകൊണ്ട് എപ്പോഴെപ്പോള്‍‍അദ്ദേഹം നവീനകൃതികളെ വിലയിരുത്തുവാന്‍ ശ്രമിച്ചുവോ അപ്പോഴെല്ലാം അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ പ്രതിഭ സ്ഖലല്‍ഗതിയായിട്ടാണു തീര്‍‍ന്നത്. ആശയലോകത്തില്‍ ആര്‍‍ക്കും സ്വമേധയാ വിധേയനാകുന്ന ആളല്ല പഞ്ചാനന്‍"

വസ്തുതകള്‍‍ഇതെല്ലാമായിരിക്കെ സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍ `ലീലാങ്കണ'ത്തിന്‍ അവതാരിക എഴുതുകയോ മടക്കിക്കൊടുക്കുകയോ ചെയ്യാതിരുന്നത് പാപമായിപ്പോയി എന്നു പറയാനാവുകയില്ല . ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു വേണമായിരുന്നെങ്കില്‍, സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍റെ പുത്രനായ ടി.എന്‍. ഗോപിനാഥന്നായര്‍‍ മുഖാന്ത ിരമെങ്കിലും ഇതു മടക്കി വാങ്ങാമായിരുന്നല്ലോ അവര്‍ തമ്മില്‍ ഗാഢമായ സൗഹൃദമാണുണ്ടായിരുന്നതെന്ന് `സുധാംഗദ' യുടെ മുഖവുരയില്‍ ചങ്ങമ്പുഴതന്നെ പറഞ്ഞിട്ടുമുണ്ട്. കൂടാതെ `തിലോത്തമ' യുടെ അവതാരിക ചങ്ങമ്പുഴ ടി.എന്‍. നെ-ക്കൊണ്ട് എഴുതിച്ചിട്ടുള്ളതും. ഇതിനൊക്കെ പുറമെ ടി.എന്‍. എത്രപ്രാവശ്യമാണ് ചങ്ങമ്പുഴയുമുണ്ടായിരുന്ന ഉറ്റ ചങ്ങാത്തത്തിന്‍റെ മധുരസ്മൃതികള്‍‍മലയാളക്കരയ്ക്കു പകര്‍‍ന്നു നല്‍കിയിട്ടുള്ളത്. പക്ഷേ, പിന്നീടൊരിക്കലും ചങ്ങമ്പുഴ `ലീലാങ്കണത്തെപ്പറ്റി ടി.എന്‍ -നോട് അന്‍വേഷിക്കുകയോ സൂചിപ്പിക്കുക പോലുമോ ഉണ്ടായിട്ടില്ല . ഇത് ഓര്‍‍മ്മപ്പിശകുകൊണ്ടു മാത്രമാണെന്നു വിചാരിക്കുവാന്‍ ന്യായമില്ല . എന്താ യാലും ഒരു കടംകഥപോലെ `ലിലാങ്കണം' സഹൃദയര്‍‍ക്കുമുമ്പില്‍ അവശേഷിപ്പിക്കാതെ, തന്‍റെ അപക്വമായ കാവ്യസങ്കല്‍പങ്ങളുടേയും ദര്‍‍ശനവിശ്വാസങങളുടേയും രചനാശൈലിയുടേയും കന്നിപ്പിറപ്പായ ഈ കൃതി ചങ്ങമ്പുഴ പ്രസിദ്ധീകരിക്കേണ്ട എന്നു തീരുമാനിച്ചിരിക്കാനേ ഇടയുള്ളൂ.

2

എങ്കിലും ഈ കൃതിക്കു പിണഞ്ഞ വിപര്യയം പില്‍ക്കാലത്തെ കാവ്യജീവിതത്തിലുടനീളം ഒരു കരിനിഴല്‍പോലെ ചങ്ങമ്പുഴയെ പിന്ത ുടര്‍‍ന്നിരുന്നില്ലേ എന്നു ബലമായി ശങ്കിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

മധുരസ്വപ്നങ്ങള്‍‍കണ്ട് നൈമിഷികമായ ആഹ്രാദം നുണയുവാനും ദുഃസ്വപ്നങ്ങള്‍‍കണ്ട് ഞെട്ടിപ്പിടഞ്ഞു തേങ്ങുവാനും ഒരുപോലെ ഒരുങ്ങിയിരുന്ന ഒരു തനി റൊമാന്‍റികായിരുന്നല്ലോചങ്ങമ്പുഴ. നിസ്സാരങ്ങളായ അനുഭങ്ങള്‍‍പോലും അമിതമായ വൈകാരികാഭിമുഖ്യത്തോടെയാണ് അദ്ദേഹം കണ്ടിരുന്നത്. ആ നിലയ്ക്ക്, പി.കെ. യ്ക്കുസമര്‍‍പ്പിച്ച `ലിലാങ്കണം' കടുത്ത അവഗണനയ്ക്കു വിധേയമായപ്പോല്‍ നിശ്ചയമായും ആ അനുഭവം അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ഹൃദയത്തെ വ്രണപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടാവണം. കവിതയെക്കുറിച്ചുള്ള മായികമായ സ്വപ്നങ്ങളുമായിക്കടന്നുവന്ന ആ ഗാനഗന്ധര്‍‍വ്വന്‍ തുടക്കത്തില്‍ തന്നെ കല്ല ുകടിച്ചു! മലയാളസാഹിത്യത്തില്‍ അന്‍പതോളം കൃതികള്‍‍എഴുതി പ്രകാശിപ്പിച്ച് സ്വകീയമായ വ്യക്തിത്വത്തിന്‍റെ ചാരുദീപ്തിയില്‍ എത്രയോ സഹൃദയരെ പുളകം കൊള്ളിക്കുകയും കവികളെ സ്വാധീനിക്കുകയും ചെയ്ത ആ മഹാകവിയുടെ പൂര്‍‍വ്വകഥയാണിതെന്നോര്‍‍ക്കണം. തുടക്കം നന്നായാല്‍ ഒടുക്കം വരെ നന്ന് എന്നല്ലേ പ്രമാണം. പക്ഷേ, ആ തുടക്കം ഇവിടെ പിഴച്ചുപോയി. അതുകൊണ്ടു വന്ന പാളിച്ചകള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴയുടെ പിന്നീടുള്ള കാവ്യജീവിതത്തിലും സംഭവിച്ചു എന്നു വിചാരിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

വൈകല്ല്യങ്ങള്‍‍നിറഞ്ഞ ജീവിതത്തിന്‍റെ സ്വപ്നലോകങ്ങളില്‍ അലയുകയും ആ സ്വപ്നങ്ങള്‍‍ക്കു ഭംഗം സംഭവിച്ച് യാഥാര്‍‍ത്ഥ്യങ്ങളുടെ മുള്‍മുനകളില്‍ വീണു പിടയുകയും ചെയ്ത ലോലവും ദുര്‍‍ബ്ബലവുമായ ഹൃദയത്തോടുകൂടിയ അദ്ദേഹം തനിക്കു വന്നുപിണഞ്ഞ ഈ വിപര്യയത്തില്‍ ഏറെ നൊമ്പരപ്പെട്ടിട്ടില്ലേ ആദ്യ കൃതിയായി പിന്നീടു പ്രകാശിപ്പിച്ച `ബാഷ്പാഞ്ജലി'യുടെ അവതരണികയില്‍.

``ശരിയായിരിക്കാമീ ലോകമേറ്റം
നിരുപമമാനന്ദദമായിരിക്കാം
പ്രബലപ്രതാപാദി ജീവിതമാം
നറുപാല്‍ക്കടലില്‍ തരംഗമാകാം
ഹതഭാഗ്യന്‍ ഞാന്‍ പക്ഷെ കണ്ടതെലല്ലാം
പരിതാപാച്ഛാദിതമായിരുന്നു
സതതമെന്‍കാതില്‍ പതിച്ചതെലല്ലാം
കരുണതന്‍ രോദനമായിരുന്നു
എരിയുമെന്നാത്മാവിലേറ്റതെല്ലാം
ചുടുനെടുവീര്‍‍പ്പുകളായിരുന്നു-''

എന്നു കുറിച്ചുവെച്ചത്. ഈ ഉത്തപ്തമായ ദര്‍‍ശനവിഷാദം സ്വരവര്‍‍ണ്ണങ്ങളില്‍ പകര്‍‍ന്നപ്പോള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്ക് ഇരുപത്തി മൂന്നു വയസ്സു തികഞ്ഞിരുന്നില്ല . ജീവിതത്തെക്കുറിച്ചൊരു വിധിയെഴുത്തുന്നിടത്തുവാന്‍ പാകത്തിലുള്ള അനുഭവജ്ഞാനം ഈ പ്രായത്തിനിടയില്‍ ലഭിച്ചിരിക്കുവാനിടയില്ല ല്ലോ ഇത്ര ചെറുപ്രായത്തില്‍ ഇങ്ങനെ ഉള്ളുരിക മാഴ്കുവാന്‍ തക്കവണ്ണം എന്തുണ്ടായി. ഉണ്ടായതൊക്കെ കൈയ്പേറിയ അനുഭവങ്ങള്‍‍തന്നെ. ആ അനുഭവങ്ങള്‍‍കിടവരുത്തിയ പരിതോവസ്ഥകളെപ്പറ്റി `ചങ്ങമ്പുഴ-ഒരു പഠനം' എന്ന ഗ്രന്‍ഥത്തില്‍ കെ.എസ്. നാരായമപിള്ള പറയുന്നതു കേള്‍‍ക്കുക:

``....ഇതിനെല്ലാം കാരണം വൈകാരികോത്തേജനത്തോടുള്ള അസാമാനന്യമായ ആഭിമുഖ്യവും ഒന്നുകൊണ്ടും കെട്ടടങ്ങാത്ത അസ്വസ്ഥതയുണ്ടായിരുന്നു. ഈ അസ്വസ്ഥതയില്‍ത്തന്നെ ഏകാന്ത വേളകളില്‍ ബാലനായ ചങ്ങമ്പുഴ അന്ത ര്‍‍മുഖനും സ്വപ്നദര്‍‍ശിയും വിഷാദവിവശനുമായി. അക്കാലത്തുണണാടായ ആശാഭംഗങ്ങളും ഒരു ദരിദ്രബാലനെന്നനിലയില്‍ അഭിമുഖീകരിക്കേണ്ടിവന്ന നിസ്സഹായതയും അദ്ദേഹത്തില്‍ ഒരേസമയം തന്നെ വിഷാദാത്മകത്വവും നിഷേധവാസനയും ഉല്‍ക്കര്‍‍ഷേച്ഛയും ജനിപ്പിച്ചിരിക്കണം.

ഒക്കെ ശരിയാവാം. എന്നാല്‍, ഇവയ്ക്കെല്ലാമുപരി തന്‍റെ പ്രഥമകൃതിക്കുണ്ടായ തിക്താനുഭവം ആ മനസ്സിനെ എത്ര പീഡിപ്പിച്ചിരുന്നു എന്നാരറിഞ്ഞു? ആവോ? എങ്കിലും ഒന്നുകൂടി ഇഴവിടുത്തി പരിശോധിക്കുമ്പോള്‍‍വിടെയെക്കൊയെ കടുംകെട്ടുകള്‍‍പിണഞ്ഞിട്ടുള്ളതുപോലെ. അതൊന്നൊഴിവാക്കുവാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നതിലപാകതയുണ്ടാവില്ല ല്ലോ

ചങ്ങമ്പുഴയെത്തന്നെ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളതുപോലെ കാവ്യചന അദ്ദേഹത്തെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഒരനുഭൂതിയെന്നതില്‍ക്കവിഞ്ഞ് ഒരാവേശമായിരുന്നു. `സുധാംഗദ' യുടെ മുഖവുരയില്‍ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതു നോക്കുക; ``കവിത എഴുതിപപ്പോകുവാനുള്ള ആകസ്മികമായ ഒരു മിന്നല്‍ അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. ആ മിന്നലിന്‍റെ ഉദയത്തില്‍ സ്വയം മറക്കുന്നു. അറിയാതെഴുതുന്നു.''

ഈ ആവേശത്തിന് ‍, അഥവാ മിന്നലിനടിപ്പെട്ട കവി നിര്‍‍വൃതിയുടെ വിദ്യുന്‍മേഖലകളിലെത്തിപ്പെട്ടത് കാവ്യസൃഷ്ടിയുടെ സുവര്‍‍ണ്ണ നിമിഷങ്ങളിലായിരുന്നു. ആ നിമിഷങ്ങളുടെ ചിറകുകള്‍‍കടവച്ചു വിരിയിച്ച തന്‍റെ കടിഞ്ഞൂല്‍ക്കനികള്‍‍സഹൃദയസമക്ഷം നിവേദിക്കുവാന്‍ ആഢ്യത്വംമുറ്റിയ ഒരാചാര്യനെ കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തു. പക്ഷേ, ആ വരഗുരു കണ്ണു തുറക്കായ്കയാല്‍ ശിഷ്യനു നിരാശപ്പെടേണ്ടിവന്നു. ദൗര്‍‍ഭാഗ്യകരമായ ഈ ആശാഭംഗം. ഏതോ വിജനതയിലിരുന്ന് `അതികദനാകലി' തനായി പൊട്ടിക്കരയുവാന്‍ തന്നെ കവിക്കിടവരുത്തി. അഹിതകരമായ ഈ അനുഭവമല്ലേ ,

``ഞെരിയുമൊരാത്മാവിന്‍ ദീനനാദം
സുരപഥത്തോളം ചെന്നെത്തിയാലും
ബധിരമീ ലോകം'' -

എന്നു വിളിച്ചുപറയുവാന്‍ പ്രേരിപ്പിച്ചതും. ഈ ഹൃദയാലാപത്തിന്‍റെ ദൈന്യത ചങ്ങമ്പുഴക്കവിതയിലുടനീളം കരിന്ത ിരിപോലെ കത്തിനില്‍പ്പുണ്ടെങ്കിലും.

``പരമാര്‍‍ത്ഥസ്നേഹത്തിനായൊരെന്‍റെ
പരിദേവനങ്ങളും പാഴിലായി
ഇനിയും വെളിച്ചം വരാത്തമട്ടില്‍
ഇരുളില്‍ക്കിടന്നു ഞാന്‍ വീര്‍‍പ്പുമുട്ടി
എവിടേക്കു പോകും, ഞാനെന്ത ുചെയ്യും
അവനിയിലാരെന്നെയുദ്ധരിക്കും''

എന്ന ആത്മപരിദേവനങ്ങള്‍‍അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ പ്രഥമ കൃതിക്കുണ്ടായ ഹതവിധിയുടെ ബലിക്കുറുപ്പകളെന്നു പറയാനാവുമോ? വെളിച്ചത്തുവരുവാന്‍ കാത്തിരുന്നിട്ടും വിളിച്ചുചൊല്ല ിക്കേണിട്ടും തുണയ്ക്കൊരാളെത്തിയില്ല ല്ലോഎന്നോര്‍‍ത്തുള്ള കവിഹൃദയത്തിന്‍റെ സങ്കടം ഈ വരികളില്‍ ഉരുണ്ടുകൂടി നില്‍ക്കുന്നു. `ബാഷ്പാഞ്ജലി' മുതല്‍ `സ്വരരാഗസുധ' വരെയുള്ള കൃതികളില്‍ ഈ ഗഹനവിഷാദത്തിന്‍റെ നീലിമ പടര്‍‍ന്നു നില്‍ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇപ്പറഞ്ഞതുകൊണ്ടു ചങ്ങമ്പുഴക്കവിതയിലെ വിഷാദാത്മകതയ്ക്കു മുഴുവന്‍ കാരണഭൂതന്‍ സാഹിത്യപഞ്ചാനനാണെന്നല്ല ഉദ്ദേശിച്ചിട്ടുള്ളത്. എന്നാല്‍ പഞ്ചാനനന്‍റെ ഗഹനനിശ്ശ്ദത കവിയുടെ വിഷാദാത്മകത്വത്തിന്‍ ഒരുദ്ദീപനവിഭാവനുമായിരുന്നില്ലേ എന്നാണു സന്ദേഹം. അല്ലാതെ, എല്ലാം കാല്‍പനികവ്യഥ എന്നു പറഞ്ഞു തള്ളാനാവില്ല ല്ലോ പക്ഷേ, ഒരുകാര്യം കൂടി ഇവിടെ ഓര്‍‍മ്മിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. ``യാഥാസ്ഥിതികത്വത്തെ നിരാകരിക്കുന്ന ഒരു ശക്തമായ ഘടകം ഏതു കൊടിയ വിഷാദത്തിന്‍റെയിടയിലും ചങ്ങമ്പുഴ കവിവ്യക്തിത്വത്തില്‍ കുടികൊണ്ടിരുന്നതായി പിന്നീടു കാണുന്നു''വെന്ന് ഡോ. അയ്യപ്പപ്പണിക്കര്‍‍* രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളതാണത്. യാഥാസ്ഥിതികത്വത്തോടും യാഥാസ്ഥിതികരോടും കടുത്ത വിദ്വേഷം തന്നെയാണു ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കുണ്ടായത്. ഈ വിദ്വേഷവും വ്യഥയും കൂടിക്കലര്‍‍ന്ന പ്രതിഷേധസ്വരം പലപരിവട്ടം ചങ്ങമ്പുഴ ഉയര്‍‍ത്തിയിട്ടുണ്ട്. സാഹിത്യപഞ്ചാനനോടും അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സാഹിത്യസിദ്ധാന്ത ത്തോടും തനിക്കുള്ള അമര്‍‍ഷം പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടള്ളതും ഈ സന്ദര്‍‍ഭത്തില്‍ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.

1935 മേയില്‍, അതായത് ലീലാങ്കണത്തിന്‍റെ കഥ കഴിഞ്ഞ് നാലുകൊല്ല ത്തിനുശേഷം ചങ്ങമ്പുഴ എഴുതിയ `ഇന്നത്തെ കവിത'യുടെ പശ്ചാത്തലം മറിച്ചൊന്നായിരിക്കുവാനിടയില്ല .

സാരജ്ഞര്‍‍ മൗനംഭഞ്ജിച്ചാലും
സാഹിത്യമയ്യോ മുടിഞ്ഞുപോലും!
ലോകപ്രവീണന്‍മാരായിടുമാ-
ശ്ലോകക്കാരേതാനൊഴിഞ്ഞമൂലം
ക്ഷീണിച്ച കാവ്യസ്വരൂപിണിക്കി-
ന്നൂണുമുറക്കവുമില്ല പോലും!

ഈ സാരജ്ഞരില്‍ മുഖ്യന്‍ പി. കെയാണെന്നല്ലേ ചങ്ങമ്പുഴ വിചാരിക്കുക. ആവാനാണു സാദ്ധ്യത. യഥാസ്ഥിതികരായ പണ്ഡിതന്‍മാരേയും അവരുടെ ചിത്തവൃത്തിയേയും ആക്ഷേപിക്കുന്നതോടൊപ്പം `വിമലസാഹിതീവനികയില്‍ ഓടക്കുഴലുമായ് വിഹരിക്കുന്ന പുതിയ കൂട്ടരുടെ മധുരവും ധീരവുമായ പ്രഖ്യാപനങ്ങളും ചങ്ങമ്പുഴ ഈ കവിതയില്‍ മുഴക്കുന്നുണ്ട്.

പരിഹസിപ്പൂ ഹാ! പുതിയ കൂട്ടരെ-
പരിഭവം പൂണ്ട പഴമക്കാര്‍‍
അവര്‍തന്‍ ജല്‍പനമവഗണിച്ചുകൊ-
ണ്ടവിളംബം പായും പുതുമക്കാര്‍‍
നവനവോല്‍ഫുല്ല സരളസന്ദേശ-
മവനിയില്‍ നീളെ വിതറുവാന്‍
ഒരു തടവില്ലാതഭിനിവാദര്‍‍ശ
കിരണങ്ങള്‍‍വാരിച്ചൊരിയുവാന്‍!

ദര്‍‍ശനവിശ്വാസങ്ങളില്‍ തലമുറകള്‍‍തമ്മിലുള്ള അന്ത രമാണ് സൗന്ദര്യാത്മകമായി ഇവിടെ ആവിഷ്കരിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഈ അന്ത രം വ്യക്തമായി വിളിച്ചറിയിച്ച ഒരു നിഷേധിയുടെ സ്വരം ചങ്ങമ്പുഴയില്‍ നിന്നുയരുന്നതുകൂടി കേള്‍‍ക്കുക.

ബാലന്‍മാര്‍‍ ഞങ്ങള്‍തന്‍ പാട്ടിനൊന്നും
നാലുകാലില്ലാത്തതാണു കുറ്റം
ആകട്ടേ, ഞങ്ങളതേറ്റു, നിങ്ങള്‍
അകം പോലെന്ത ും പഴിച്ചുകൊള്‍വിന്‍
എന്നാലും ഞങ്ങള്‍‍മതിമറന്നു
പിന്നെയും പിന്നെയും പാട്ടുപാടും

ഇതെല്ലാം തനതും താല്‍ക്കാലികവുമായ വീക്ഷണങ്ങളുടെ ഉപപക്ഷേപങ്ങളാണെങ്കിലും അതിനു കവിമനസ്സിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചിരിക്കാവുന്ന നാനാവിധമമായ കാരണങ്ങളില്‍ സാരമായ ഒന്നായിരുന്നില്ലേ ലീലാങ്കണത്തിനുണ്ടായ ദുരവസ്ഥ. അല്ലാതെ വരാനിടയില്ല . എന്നാല്‍, ഇതിനൊരു മറുപക്ഷവുമുണ്ട്. സാഹിത്യപഞ്ചാനന്‍റെ അവഗണന പില്‍ക്കാലത്ത് അംഗീകാരം പിടിച്ചുപറ്റുവാനുള്ള കരുത്തായി വ്യാവര്‍‍ത്തിപ്പിക്കുവാന്‍ ആ മഹാകവിക്കു കഴിഞ്ഞില്ലേ / സംശയിക്കാനെന്ത ിരിക്കുന്നു! ജീവിതകാലഘട്ടത്തില്‍ മലയാളസാഹിത്യത്തിലെ ഏററവും സജീവമായ ഒരു യാഥാര്‍‍ത്ഥ്യമായിരുന്നല്ലോചങ്ങമ്പുഴ.

കവനകൗതുകം തളിര്‍‍ത്തനാള്‍‍മുതല്‍ ഇരുപതു വയസ്സുവരെയുള്ള കാലയളവില്‍ എഴുതിയിട്ടുള്ള `ലീലാങ്കണ'ത്തിലെ കവിതകള്‍‍കവിയുടെ ബാലഭാവനയുടെ ശിഥിലശില്‍പങ്ങള്‍‍എന്ന നിലയില്‍ മാത്രം കണ്ടാല്‍പ്പോരാ. അപക്വമെങ്കിലും നൈസര്‍‍ഗ്ഗികമായ രസവാസനകളുടെ മുഖകാന്ത ിയാണ് ഇതിലെ കവിതകള്‍‍ക്കും തിളക്കം നല്‍കുന്നത്. പറക്കുമുറ്റാത്ത ഒരു കുഞ്ഞാറ്റക്കിളിയുടെ ഉദ്വേഗവും ഉത്സാഹവും ആര്‍‍ക്കാണ് അപ്രിയമാവുക. അതിനുവേഗം പറക്കുവാനായെങ്കില്‍ എന്നല്ലേ സുമനസ്സുകള്‍‍ക്കു തോന്നൂ. മറിച്ചൊരു പ്രതികരണം ഈ കൃതിയുടെ കാര്യത്തിലും ആര്‍‍ക്കുമുണ്ടാകാന്ത രമില്ല . കാരണം, പ്രസാദമധുരവും ഉദാരമധുരവുമായ ചങ്ങമ്പുഴക്കവിതയുടെ പ്രഭാതതാരള്‍യംതന്നെയാണ് ഇവിടെ അനുഭവപ്പെടുക. അത്രയ്ക്കു വ്യക്തമായി തുടക്കം മുതലേ സംഗീതസാന്ദ്രമായ ആ `മഞ്ജീരശിഞ്ജിതം' മുഴങ്ങിക്കേള്‍‍ക്കുന്നു.

കാല്‍പനികതയുടെ പുലര്‍‍വെളിച്ചത്തില്‍ തുടിച്ചു കുളിച്ചു കടന്നുവന്ന കവിയായിരുന്നല്ലോചങ്ങമ്പുഴ. പ്രകൃതിയും പ്രേമവും ഊഷ്മളമായ അനുഭൂതിയായി അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സര്‍‍ഗ്ഗസങ്കല്‍പങ്ങളില്‍ പടര്‍‍ന്നുതുടങ്ങിയ കാലത്തെ ഈ കൃതി പ്രതിനിധീഭവിക്കുന്നു. തീവ്രഭാവോദ്ദീപനത്തിനു വെമ്പല്‍ കൊള്ളുന്ന കലര്‍‍പ്പറ്റ ഒരു കാല്‍പനിക കവിയുടെ സ്വപ്നചിത്രങ്ങള്‍‍വരയ്ക്കുവാനും ശ്രമിക്കുമ്പോഴും അലൗകികമായ ദിവ്യാനുരാഗത്തിന്‍റെ സ്ഫുരണം ആ ചിത്രങ്ങള്‍‍കിവെട യോഗാത്മകതയുടെ പരിവേഷമണിയിക്കുന്നു. ഇതൊരുപക്ഷേ, ടാഗൂര്‍‍ക്കവിതകളുടെ സ്വാധീനം കൊണ്ടാവാം. അല്ലെങ്കില്‍ വള്ളത്തോള്‍, ജി. ശങ്കരക്കുറുപ്പ് എന്നിവരുടെ കവിതകളുമായുണ്ടായ അടുപ്പംകൊണ്ടാവാം. ഇനിയുമൊരുപക്ഷേ, ഈ മണ്ണിന്‍റെ ചേതനയിലലിഞ്ഞുചേര്‍‍ന്നിട്ടുള്ള ആത്മീയതയുടെ അനുധ്യാനം കൊണ്ടുമായിക്കൂടായ്കയില്ല . എന്താ യാലും വള്ളത്തോളിന്‍റെയും `ജി' യുടെയും കവിതകള്‍‍പ്രാരംഭത്തില്‍ ഒരു പരിധിവരെ ചങ്ങമ്പുഴയുടെ ശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റിയിരുന്നുവെന്നതിന്‍ ലീലാങ്കണത്തില്‍ത്തന്നെ തെളിവുകളുണ്ട്.

വള്ളത്തോളിന്‍റെ `പ്രഭാതഗീത'ത്തിലെ

``അല്ല ിന്‍രെയന്ത ിമയാമത്തെ ഘോഷിച്ചു
കല്ലോമാലിതന്‍ മന്ദ്രതൂര്യം''

എന്ന വരികളില്‍നിന്നും കടംകൊണ്ടതല്ല

``അല്ല ിന്‍റെയന്ത ിമയാമം മുതല്‍ക്കു നിന്‍
ചൊല്ലെഴും സൂക്തികള്‍‍പേര്‍‍ത്തും പേര്‍‍ത്തും''

എന്ന വരികള്‍‍എന്നു പറയാനാവുമോ?

`ജി' യുടെ സുപ്രസിദ്ധമായ

``നീരന്ധ്രനീലജലദപ്പലകപ്പുറത്തു
വാരഞ്ചിടുന്ന വളര്‍‍വില്ല ു വരച്ചുമാച്ചും
നേരറ്റ കൈവളകളാല്‍ ചില മിന്നല്‍ ചേര്‍‍ത്തും
പാരം ലസിക്കുമമല പ്രകൃതിക്കു കൂപ്പാം''

എന്ന വരികളിലെ ഭാവവും

``താരഹാരസഹസ്രങ്ങള്‍‍ചാര്‍‍ത്തിയും
ശാരദേന്ദു വിളക്കു കൊളുത്തിയും
മിന്നിമിന്നി വിടരും പനീരലര്‍‍-
പ്പൊന്നളുക്കിനു മഞ്ജിമനല്‍കിയും
സന്ധ്യതന്‍ പൂങ്കവിള്‍ത്തൊത്തില്‍ നിത്യവും
ബന്ധുരമായ സിന്ദൂരം പൂശിയും'

`മാനുഷാക്ഷിക്കു ഗോചരമായ് വാഴുന്ന' ആനന്ദമൂര്‍‍ത്തയായ ദേവന്‍ അഞ്ജലിയര്‍‍പ്പിക്കുന്ന കവിതയിലെ ഭാവവും തമ്മില്‍ വലിയ അന്തരമുണ്ടെന്നു തോന്നുന്നില്ല .

ഒന്നുരണ്ടുദാഹണങ്ങള്‍‍ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയെന്നേയുള്ളൂ. ഇതൊക്കെ ഒരുപക്ഷേ, അറിയാതെയാവാം, ഏതൊരു കവിയുടേയും സാഹിത്യജീവിതത്തിന്‍റെ പ്രഭാതത്തില്‍ പൂര്‍‍വ്വകവികളെ അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ അനുകരിച്ചുപോവുക സ്വാഭാവികമാണ്. അങ്ങനെയുള്ള അനുകരണത്തിന്‍റെ അനുരണനം അപൂര്‍‍വ്വമായിട്ടുണ്ടെങ്കലും സ്വതന്ത്ര മായ ഒരു ശൈലിയും ദര്‍‍ശനവും നേടിയെടുക്കുവാനുള്ള സിദ്ധി ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ലീലാങ്കണം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു.

പ്രകാശപ്രസരത്തേക്കാള്‍‍മാധുര്യലഹരിയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനു പ്രിയം. അക്കാര്യത്തിലാണ് `ജി' യുടെ കാവ്യപഥത്തില്‍നിന്ന് ചങ്ങമ്പുഴ വിട്ടുപോയതും. എങ്കിലും, ഗുരുനാഥന്‍ കൂടിയായിരുന്ന `ജി' യോട് അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്ന മമത വിസ്മരിക്കാനാവില്ല . ആ മമത കവിതകളിലൂടെ ഉണ്ടായതാണു താനും. അതേപ്പറ്റി പ്രൊഫ. എം. ലീലാവതി പറയുന്നതു ശ്രദ്ധിക്കുക: ``സാഹിത്യകൗതുക'ങ്ങളുടെ ഗാനമരന്ദധാരയില്‍ മുഴുകിയ ചങ്ങമ്പുഴ മലയാളത്തിലെ ഭാവഗീതങ്ങളെപ്പറ്റി ഗവേഷണം ചെയ്ത് ബിരുദം നേടണമെന്ന് ചിന്ത ിക്കുക കൂടി ഉണ്ടായിടടുണ്ട്.''* ഈ ചിന്ത സ്വകാര്യമായി മനസ്സില്‍ സൂക്ഷിച്ച കാലത്താണ് ഇരുപതു ഭാവഗീതങ്ങല്‍ സമാഹരിച്ച ഈ കൃതി പ്രസിദ്ധം ചെയ്യുവാന്‍ അദ്ദേഹം ആഗ്രഹിച്ചതും.

പ്രകൃതിസൗന്ദര്യം, പ്രേമാനുഭൂതി, ദേശസ്നേഹം, വീരപൂജ എന്നിവയാണ് ലീലാങ്കണത്തിലെ കവിതകളുടെ പൊതുസ്വഭാവം. എങ്കിലും വിനഷ്ടമായ ഏതോ സ്വപ്നലോകത്തെയോര്‍‍ത്തുള്ള അവ്യക്തവും അവ്യാഖ്യേയവുമായ ദുഃഖശ്രുതികള്‍‍രഹസ്യരാഗം, വസന്താ വസാനം, ശാന്ത , മരിച്ചിടട് - എന്നീ കവിതകളിലിഴപാകി നില്‍ക്കുന്നു.

``മൂന്നു ലോകത്തിനും, മൂലമായി രാജിക്കുന്ന ജ്യോതിസ്സിനെ ദേവിയായി സങ്കല്‍പിച്ച്, ആരാധിച്ച് `പൂതഹൃദയനായ്' നീ നില്‍ക്കുന്ന കവിയെയാണ് `ലീലാങ്കണത്തിലെ ആദ്യകവിതയായ `ഗീതാഞ്ജലി'യില്‍ കാണുക. ആ അജ്ഞാതജ്യോതിസ്സിനെത്തേടിയുല്‍ള അവിരാമമായ അന്‍വേഷണത്തിനിടയില്‍ തനിക്കാരും ദേവിയുടെ മാഹാത്മ്യത്തെക്കുറിച്ചു പറഞ്ഞുതന്നിട്ടില്ലായെന്നു പരിദേവനമുയര്‍‍ത്തുന്നു. എങ്കിലും,

``ആരും പറഞ്ഞുതരേണ്ടതിന്‍ മാഹാത്മ്യ-
മാരും നിന്‍ കീര്‍‍ത്തികള്‍‍വാഴ്ത്തിടേണ്ട
എങ്ങും തിരിഞ്ഞാലും തിങ്ങുന്ന താവക
തിങ്ങും പ്രശാംശുക്കളള്ളി കാണൂ?
ഏതൊരു ദിക്കിലും മാറ്റൊലി കൊൾവതും
പൂതമാം നിന്‍ കീര്‍‍ത്തനങ്ങള്‍‍മാത്രം - ''

എന്ന് ആ സൗന്ദര്യപുരത്തിലലിഞ്ഞുണര്‍‍ന്നു കൃതാര്‍‍ത്തനാവുകയും ചെയ്യുന്നു. പ്രാര്‍‍ത്ഥനയുടെ ഇടവേളയില്‍ പരിണതപ്രജ്ഞനാവാന്‍ വെമ്പുന്ന സത്യാന്‍വേഷിചെപ്പോലെ കവി വേദാന്ത ചിന്ത കളുടെ നിഗൂഢഭൂമികളിലേക്കു കടന്നുചെന്ന്,

``മാനുഷര്‍‍ കഷ്ടം! മരീചിക കണ്ടോടും
മാനിനെപ്പോലെ മയങ്ങുകെന്നോ-''

എന്ന് തന്‍റെ ഇളംമനസ്സിന്‍റെ വെളിപാടറിയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

`ഗീതാഞ്ജല' യിലെ പ്രാര്‍‍ത്ഥനയുടെ സ്വരം തന്നെയാണ് `അഞ്ജലി' എന്ന കവിതയിലും കേള്‍‍കാനാവുക. പക്ഷേ, കുറേക്കൂടി ആ സ്വരത്തില്‍ `ഇരുത്തം' വന്നതുപോലെ ഇവിടനുഭവപ്പെടുന്നു. വിശ്വപ്രകൃതിയുടെ വിസ്മയഭാവങ്ങളില്‍ ആത്മവിസ്മൃതിയടയുകയാണ് കവി. ആ വിസ്മൃതി ഒരദൈ്വതഭാവമാണ്. സര്‍‍വ്വകാരണനായ പരംപൊരുളില്‍ നിന്നയമായി ഇവിടെ ഒന്നും ഇല്ല എന്ന വിശ്വാസം ഒരുതരം മിസ്റ്റിക് അനുഭൂതിയാണ്. ആ അനുഭൂതി `അഞ്ജലി' യില്‍ അകൃത്രിമ സൗന്ദരമായി പകര്‍‍ന്നുവെച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവിടെ ഒരുകാര്യംകൂടി ശ്രദ്ധിച്ചുപോവേണ്ടതുണ്ട്. പ്രകൃതിയെ ദൈവനായും ദേവിയായും ഒക്കെ കവി വാഴ്ത്തിപ്പാടുന്നുണ്ട്. നിത്യസൗന്ദര്യത്തിനു ലിംഗഭദമില്ല ല്ലോ എങ്കിലും മോഹാസന്ധനായ മനുഷ്യന്‍ ലിംഗരൂപത്തിലല്ലാതെ താന്‍ തേടുന്ന ആ രൂപത്തെ എങ്ങനെ വിളിക്കും. നിത്യവും സുദ്ധമായ സൗന്ദര്യാന്‍വേഷണത്തിലൂടെ എത്തിച്ചേരുന്നത് സത്യത്തിന്‍റെ ഗോപുരനടയിലാണ്. അവിടെ എത്തിപ്പെട്ട ഹര്‍‍ഷോന്‍മാദം കവി ഇവിടെ അനുഭവിക്കുന്നു. പക്ഷേ, അതു #ിരസ്ഥായിയാക്കുവാന്‍ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കഴിയാത പോയി. ജീവിതത്തിനര്‍‍ത്ഥവും ദീപ്തിയും നല്‍കുന്ന അത്ഭുത സിദ്ധിയായി പ്രേമത്തെ വാഴ്തുന്നുണ്ടങ്കിലും സാക്ഷാത്കാരത്തിലെത്തുവാന്‍ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞില്ലെന്നല്ലേ പിന്നീടുള്ള അനുഭവം വ്യക്തമാകുന്നുത്. ലൗകിക ജീവിതാനുഭവങ്ങളിലൂടെ ആ ലൗകികശക്തിയെ അറിയുകയും വാഴ്ത്തുകയും സാ#ാത്കരിക്കുകയുമാണഅ മറ്റു കവികള്‍‍ചെയ്തിട്ടുള്ളത്. ചങ്ങമ്പുഴയാവട്ടെ, സര്‍‍ഗ്ഗവൈഭവത്തെ പ്രഭാതത്തില്‍ കണ്ടെത്തിയെങ്കലും അവിടെനിന്നു മടങ്ങി ജീവിതരീതിയുടെ ഊഷരതകളിലേക്കൂര്‍‍ന്നുപോവുകയാണു ചെയ്തത്. എന്നിട്ട് അവിടെനിന്നുമുള്ള ഹൃദയലാപങ്ങളും വിധിയെ പലകുറി പഴിച്ചിട്ടുള്ള ആ മഹാകവിയുടെ ഹതവിധിയെന്നല്ലാതെ എന്ത േ പറയേണ്ടു? ജീവിതം എന്നും മഹാകവികളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തളം ദുരൂഹമായ ഒരു സമസ്യയായിരുന്നിട്ടല്ലേ യുള്ളൂ. ആ സമസ്യയ്ക്കുതരം തേടിയുള്ള അവരുടെ പ്രയാണത്തിലൂടെയല്ല കവിതകള്‍‍ഉണ്ടായിട്ടുള്ളൂ. അനിര്‍‍വാര്യമമായ മാനസിക സംഘര്‍‍ഷത്തിനടിപെടാതെ എവിടെയെങ്കിലും ഒരു കവി ജനിച്ചിട്ടുണ്ടോ? ഇല്ലേ ഇല്ല . ചങ്ങന്‍വുഴ നൂറുശതമാനവും ഒരു കവിതയായിരുന്നല്ലോ ആ കവിക്ക് ഇങ്ങനെയേയാവൂ എന്നു മാത്രം വിചാരിച്ചാല്‍ മതി.

മറ്റൊരാളുടെ പ്രേമഭാജനമായ `സൗഗന്ധിക' എന്നൊരു യുവതിയെ പാട്ടിലാക്കാന്‍ ശ്രമിച്ച ഒരു വിടന്‍റെ കഥയാണ്. `അപരാധി' തന്‍റെ ഹിതാനുവര്‍‍ത്തിയായിത്തിരുവാന്‍ മടിച്ച സൗഗന്ധഇകത്തെ കൊല്ല ുവാന്‍ നിശ്ചയിച്ച് അവളുടെ കിടപ്പറയില്‍ പ്രവേശിച്ച ആ അവിവേകിയുടെ കടുംകൈക്കിരയായത് അയാളുടെ സബോദരിയായ `സാന്ധില്ല്യ ' യായിരുന്നു. തോഴിയെ രക്ഷിക്കുവാന്‍ വേണ്ടി മരണത്തെ മനസ്സാ പുണര്‍‍ന്ന ഒരു ധീരനായികയുടെ ത്യാഗത്തിന്‍റ കഥ തന്നെ. ദുര്‍‍വൃത്തനായ കഥാനായകന്‍റെ മനംമാറ്റവും ജീവിതപരിവര്‍‍ത്തനവും ജീവിതമൂല്ല്യ ങ്ങളോടുള്ള കവിയുടെ പ്രതിപത്തിയാണ് ഇവിടെ വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്.

വീരസൂക്തി, ശാന്ത , രാജയോഗിനി, നാട്ടിന് എന്നീ കവിതകളില്‍ വീരാരാധനയും ദേശഭക്തിയും നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്നു.

``ഘോരകൃപാണമേ മുന്നോട്ടു പോക നീ
ചോരപ്പുഴയില്‍ പുളച്ചു നീന്താ ന്‍'' -

എന്നു പാടുന്ന ശിവാജിയുടെ വീരസൂക്തികള്‍‍ഏവര്‍‍ക്കും ആത്മവീര്യം പകര്‍‍ന്നു നല്‍കുന്നതാണെന്നഭിവ്യക്തമാക്കിയിരിക്കുകയാണ് `വീരസൂക്തി' എന്ന കവിതയില്‍.

രണഭൂവിലേക്കു നിറഞ്ഞ പൗരുഷത്തോടും ദേശസ്നേഹത്തോടും പുറപ്പെടുന്ന ഒരു ഭടന്‍ പ്രാണപ്രേയസിേയോടു യാത്രാ മംഗളങ്ങര്‍‍ത്ഥിക്കുന്ന `നാട്ടിന്‍' എന്ന കവിത കവിയുടെ ആദര്‍‍ശസ്ഥൈര്യമാര്‍‍ന്ന യൗവനത്തിന്‍റെ വീരഗാഥയാണ്.

``ജീവന്‍! വരണ്ട തൃണമാണത്, പോയില്ലെങ്കില്‍ പോവട്ടെ!
യെന്‍ കടമ ഞാന്‍ നിറവേറ്റുമെങ്കില്‍
ഹാ! വല്ല ഭേ, യുപരിയെന്ത ൊരു ചാരിതാര്‍‍ത്ഥ്യം
കൈവന്നിടേണ്ടു ഭുവനത്തിലെനിക്കു ഭദ്രേ!''

ഒരു പൗരന്‍ എന്ന നിലയില്‍ രാഷ്ട്രത്തോടുളള തന്‍റെ ധാര്‍‍മ്മികമായ ഉത്തരവാദിത്തത്തില്‍ എത്ര ദൃഢബദ്ധമായ നിഷ്ഠയായിരുന്നു ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കുണ്ടായിരുന്നത്! പ്രേയസിക്കും കൊച്ചുമകനും അനുഗ്രങ്ങള്‍‍ചൊരിഞ്#ുകൊണ്ടുള്ള ഭടന്‍റെ പുറപ്പാടു കൂടി ശ്രദ്ധിക്കുക:

``ആകട്ടെ, യെങ്ങുമണയും ഭവതിക്കു സൗഖ്യേ
മേകട്ടെ, യെന്‍ സുതനു ദൈവമനുഗ്രങ്ങള്‍
പോകട്ടെ, ഞാന്‍ പ്രിയതമേ, രണഭൂവിലേക്കു
പോകട്ടെ - നമ്മുടെ നാട്ടിനുവേണ്ടി മാത്രം!''

ചങ്ങമ്പുഴ മിലിട്ടറി സര്‍‍വ്വീസില്‍ ചേരുന്നതിനുമുമ്പ് എഴുതിയതാണിത് എന്നുകൂടി ഓര്‍‍ക്കുക: ``ദേശീയത്വത്താല്‍ പ്രേരിതമായ കവിതകളൊന്നും ചങ്ങമ്പുഴ കാര്യമായി എഴുതിയിട്ടില്ല ''1 എന്ന് പ്രൊഫ. ജി. കുമാരപിള്ള രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുങ്കിലും വീരഭാവങ്ങളുണര്‍‍ത്താന്‍ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കഴിഞ്ഞിരുന്നു എന്ന് ഈ പ്രഥമകൃതി വ്യക്തമാക്കുന്നു.

യുദ്ധക്കളത്തിലേക്കു പോകാതെ ലാത്തിവീശി നാട്ടുകാരെ പീഡിപ്പിച്ച ഒരു ഭടനെ കൃത്യനിര്‍‍വ്വഹണത്തിനു പ്രേരിപ്പിക്കുന്ന വീരനായികയുടെ കഥയാണു `ശാന്ത '. അവള്‍‍തന്‍റെ ഭര്‍‍ത്താവിനെ നേര്‍‍വഴിക്കു നയിക്കുവാന്‍ ശ്രമിച്ചെങ്കിലും അയാളുടെ കൈകളാല്‍തന്നെ അവള്‍‍കൊല്ല പ്പെട്ടു. ഈ സാഹചര്യത്തില്‍ വിലപിക്കുന്ന ഭടന്‍റെ സങ്കടവും ഹൃദയസംശുദ്ധീകരണവും, പവിത്രവും, ഉദാത്തവുമായ ഭാവമേഖലകളിലേക്ക് ആസ്വാദകനെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോകുന്നു.

ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്ക് എക്കാലവും പ്രിയങ്കരമായിരുന്ന ഗ്രാമപ്രകൃതിയുടെയും ഗ്രാമീണജീവിതത്തിന്‍റേയും ശാലീനഭാവങ്ങളാണ് ഉദ്യാനത്തില്‍വച്ച്, ഒരു ശരന്നിശ, മിന്നല്‍പ്പിണര്‍‍, ഉണര്‍‍ന്നപ്പോള്‍, ശൈശവാഭിലാഷം, ഒരു പുല്‍ക്കൊടിയുടെ പ്രേമഗാനം പ്രഥമതാരം എന്നീ കവിതകളില്‍ തുടിച്ചുനില്‍ക്കുന്നത്. ഈ കവിതകളില്‍ കാണുന്ന ഭാവത്തെ ഉദ്ദീപിപ്പിക്കുവാനാണ് പില്‍ക്കാലത്ത് അദ്ദേഹം കൂടുതല്‍ ശ്രദ്ധ വെച്ചിട്ടുള്ളതും. ചങ്ങമ്പുഴക്കവിതകളിലെട ജീവിതവീക്ഷണത്തില്‍ എന്ത െങ്കിലും നിയതമായിട്ടുണ്ടെങ്കില്‍ അതു പ്രേമോപാസനയാണ്2. ആ ഉപാസനയുടെ `ഹരിശ്രീ' മന്ത്ര ങ്ങളെന്ന നിലയില്‍ ഈ കവിതകള്‍‍കൂടുതല്‍ ആകര്‍‍ഷകങ്ങളായിത്തീരുന്നു.

ഗ്രാമീണ സൗന്ദര്യത്തിന്‍റെ വ്യാമുഗ്ദ്ധതയില്‍ അഭിലീനരായ കാമുകീ കാമുകന്‍മാരുടെ അവതരണം ശ്രദ്ധിക്കുക:

``സന്ധ്യാരുണന്‍തന്‍ കിരണവ്രജത്താല്‍
ചെഞ്ചാമിട്ടുര്‍‍വ്വി മിനുക്കിടുമ്പോള്‍
മിളദ്ദ്രസം മര്‍‍മ്മരഗീതി പാടി-
യിളം കുളിര്‍‍ത്തന്നെന്നലലിഞ്ഞാടുമ്പോള്‍
മുദാന്‍വിതം പക്ഷികള്‍‍സൂക്തികൗഘം
മുഴക്കിയങ്ങിങ്ങു പറന്നിടുമ്പോള്‍‍
ഒരോമനപ്പൂനന്ത ൊടിതന്നകത്തു
വസിച്ചിരുന്നൂ പ്രണയാര്‍‍ദ്രര്‍‍ ഞങ്ങളള്‍''

ഒരു ശരത്കാലരാത്രിയുടെ സ്വപ്നം പൂത്തുനില്‍ക്കുന്ന ശൈവപ്രതിഭ ഉത്കര്‍‍ഷേച്ഛുവായി ഉന്നിദ്രമാകുന്ന ഒരു `ശരന്നിശയില്‍'

``ഇതുവിധമൊരു ശരന്നിശയാണെന്‍
മതിയില്‍ മായാത്ത മനോഹരചിത്രം!
അതു നിനച്ചിനിക്കരയുന്നില്ല ഞാന്‍
ഹതവിധിയുടെ ദുരന്ത ചേഷ്ടിതം!''

തന്‍റെ സ്വപ്നം സഫലമോ വിഫലമോ ആവട്ടെ; പക്ഷേ, അതോര്‍‍ത്തു താന്‍ കരയുന്നില്ല എന്നു പാടുന്ന കവിമനസ്സില്‍ പ്രത്യാശയുടെ പ്രകാശമല്ലേ ഉള്ളത്. അതാണല്ലോയൗവനത്തില്‍വച്ചുതന്നെ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു നഷ്ടപ്പെട്ടതും.

പ്രകൃതിപ്രതിഭാസങ്ങള്‍‍കണ്ടു വിസ്മയം കൊള്ളുന്നതോടൊപ്പം ആ വിസ്മയത്തെ വിലോലകൗതുകത്തോടെ സ്തുതിക്കുന്ന `മിന്നല്‍പ്പിണര്‍‍' ഒരു ബാലമനസ്സിന്‍റെ തരളഭാവങ്ങള്‍‍പ്രതിബിംബിപ്പിക്കു ന്നു.

``മന്നിനും വിണ്ണിനും മാണിക്യദീപമേ
മിന്നുക മിന്നുക മിന്നേല നീ''

എന്നും മറ്റുമുള്ള വരികള്‍‍ചങ്ങമ്പു നന്നെ ചെറുപ്പത്തില്‍ എഴുതിയിട്ടുള്ളതാവണം. ഒരു കുട്ടിക്കവിതയായല്ല ഒരു കുട്ടിയുടെ കവിതയായി മാത്രമേ ഇതു കാണാനാവൂ. എന്നാല്‍ ആ കുട്ടി മിന്നല്‍പ്പിണരില്‍ തന്‍റെ സ്വപ്നകാമുകിയുടെ സൗന്ദര്യസാരൂപ്യം കണ്ടു കൃതാര്‍‍ത്ഥനാവുന്നു. അവ്യക്തമായ വിഷാദത്തില്‍ നിന്ന് മുക്തിക്കുവേണ്ടിയുല്‍ള അന്ത ര്‍‍ദ്ദാഹമുണ്ടിവിടെ. ഇതുപോലെതന്നെയുള്ള മറ്റൊരു കവിതകൂടി ഈ സമാഹാരത്തിലുണ്ട്, `ശൈശവാഭിലാഷം' ഒരു കുരുന്നുമനസ്സിനു മോഹം, മിന്നാമിനുങ്ങാകുവാന്‍. ആ മോഹത്തിനു കവിതയുടെ ചിറകുപിടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നുവെന്നു വിചാരിച്ചാല്‍ മതി.

``എൻത ുട പൊട്ടിത്തകര്‍‍ന്നൂ - സാറിൻ
വന്ത ല്ല ലുണ്ടോ നില്‍ക്കുന്നൂ
എത്ര പഠിച്ചാലും പോരാ - തല്ല ും
തത്ര ശകാരവും തീരാ''

കവിത്വസിദ്ധി വെറുമൊരു കരിമൊട്ടു മാത്രമായിരുന്നപ്പോള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴ എഴുതിയതാണിതെന്നല്ലേ വിചാരിക്കാനാവൂ. അല്ലെങ്കില്‍ വന്ത ല്ല ല്‍, തത്ര ശകാരം എന്നും മറ്റും അദ്ദേഹം എഴുതിപ്പിടിപ്പിക്കുമായിരുന്നില്ല ല്ലോ

``പ്രേമമേ നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം''

എന്നു തുടങ്ങുന്ന ഒരു പുല്‍ക്കൊടിയുടെ പ്രേമഗാനം കവിയുടെ അമൂര്‍‍ത്തമായ പ്രേമസങ്കല്‍പ്പങ്ങളുടെ മധുരടും വിഷാദവും തുളിനില്‍ക്കുന്നു. നിശ്ശബ്ദവും നിഗൂഢവുമായ രാഗത്തിന്‍റെ ദിവ്യലഹരിയില്‍ ധന്യമായ ജന്‍മത്തോടുകൂടിയ പുല്‍ക്കൊടി, കാമുകിയായ `ആരാമവല്ല ിക'യുടെ ആരാധകനാണ്. ആ കാമുകന്‍റെ ജന്‍മാഭിലാഷം.

``നിന്‍ നിഴല്‍പ്പാടില്‍ ഞാന്‍ നിന്നൊരു നാഴിക
നിര്‍‍വൃതി നേടാനാവുമെങ്കില്‍
എന്നല്ല ജീവിതശേഷം നിനക്കായി-
ത്തന്നെയര്‍‍പ്പിക്കുവാന്‍ സാധിച്ചാകില്‍''

എന്നു പ്രകടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. കലര്‍‍പ്പറ്റ കാല്‍പ്പനിക പ്രപഞ്ചം തന്നെ!

ഈ കൃതിയിലെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടേണഅട ഘടകം ശൈലിയാണ്. മലയാളകവിതയില്‍ പുളകം വിതച്ച ചങ്ങന്‍പുഴ ശൈലയുടെ പൂര്‍‍വ്വരൂപം അഥവാ ആ ശൈലയുടെ കൈശോരരൂപമാണ് ലീലാങ്കണത്തിലുള്ളത്. സംഗീതാത്മകത മധുരപദങ്ങളോടുള്ള ആസകക്തി തുടങ്ങിയ രൂപപമാരയ സവിശേഷതകള്‍‍വികാസം പ്രാപിച്ചുതുടങ്ങിയ ഘട്ടത്തെയാണ് ഇതു പ്രതിനിധീഭവിക്കുന്നത്. ഒന്നുകൂടി നിഷ്കൃഷ്ടമായി പരിശോധിക്കുമ്പോള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴക്കവിതകളില്‍ വികസ്വരമായ രൂപഭാവങ്ങളുടെയെലല്ലാം ബീജാങ്കുരങ്ങളാണ് ലീലാങ്കണത്തില്‍ കാണാനാവുക. ഒരുദാഹരണം മാത്രം തല്‍ക്കാലം ശ്രദ്ധിക്കുക.

ചങ്ങമ്പുഴയുടെ പ്രസിദ്ധമായ `സ്പന്ദിക്കുന്ന അസ്ഥിമാട' ത്തിലെ,

``ഇച്ചുരുങ്ങിയ കാലത്തിനുള്ളില്‍
എത്ര കണ്ണീര്‍‍പ്പുഴകളൊഴുകി
അത്തലാലലം വീര്‍‍പ്പിട്ടു വീര്‍‍പ്പി-
ട്ടെത്ര കാമുകഹൃത്തടം പൊട്ടി
കാലവാതമടിച്ചെത്രകോടി
ശ്രീലങ്കപുഷ്പങ്ങള്‍‍ഞെട്ടറ്റുപോയി...''

എന്നു തുടങ്ങുന്ന ഭാഗം തന്നെയാണ് ബാലനായ ചങ്ങമ്പുഴയുടെ പ്രതിഭയില്‍നിന്ന്,

``എത്ര മിന്നല്‍ക്കൊടി മാഞ്ഞുപോ-
യെത്ര മഴവില്ല ു മാഞ്ഞുപോയി
പൊല്‍പ്പനീര്‍‍പ്പൂക്കള്‍‍കൊഴിഞ്ഞതില്ലെത്ര, ന-
ല്ല ുല്‍പലപുഷ്പങ്ങളെത്ര വാടി?''

എന്ന വിധത്തില്‍ വാര്‍‍ന്നുവീണിരിക്കുന്നത്. ലീലാങ്കണത്തില്‍ നിന്ന് `സ്പന്ദിക്കുന്ന അസ്ഥിമാട' ത്തിലെത്തുമ്പോള്‍‍കവിയുടെ കവനവ്യക്തിത്വത്തിനുണ്ടായ പൂര്‍‍ണ്ണ വളര്‍‍ച്ചയെക്കുറിച്ചറിയുന്നതിന്‍ ഈ ഒരൊറ്റ ഉദാഹരണം മതിയാവും.

ശൈലീപരമായ വളര്‍‍ച്ച നിസ്തന്ദ്രമായ അഭ്യാസത്തിലൂടെയാണല്ലോകവികള്‍‍നേടിയെടുക്കുക. ചങ്ങമ്പുഴ ആ വളര്‍‍ച്ചയെത്തുന്നതിനു മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന വൈകല്ല്യ ങ്ങളും വൈരൂപ്യങ്ങളും ലീലാങ്കണത്തിലുണ്ട് എന്ന കാര്യം വിസ്മരിക്കുന്നില്ല . എങ്കിലും പില്‍ക്കാലത്ത് സഹൃദയാഹ്ലാദകരമായ ഒരു ശൈലിയുടെ ഉടമയായി മാറിയ അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സര്‍‍ഗ്ഗകര്‍‍മ്മങ്ങളുടെ ബാലപാഠങ്ങളെന്ന നിലയില്‍ ഇതിലെ കവിതകള്‍‍കൗതുകകരമായനുഭവപ്പെടുന്നു. തന്നെയല്ല , ചങ്ങമ്പുഴയുടെ കാവ്യസപര്യയുടെ വിവിധ ദശാസന്ധികളെക്കുറിച്ചറിയുന്നതിനും പഠനവിചാരണകള്‍‍നടത്തുന്നതിനും ഇതേറെ സഹായകരഹമായിത്തീരുകയും ചെയ്യുന്നു.

ചങ്ങമ്പുഴയുടെ `മഞ്ജീരശിഞ്ജിത' മായ ശൈലി ഇതില്‍ തോടയം കഴിഞ്ഞു പുറപ്പാടിനൊരുങ്ങിനില്‍ക്കുകയാണ്. എങ്കലും കൗതുകമുണര്‍‍ത്തുന്ന പദങ്ങള്‍‍ക്കുവേണ്ടി ഉദ്വേഗത്തോടെ ആ മനസ്സ് തെരച്ചില്‍ നടത്തുന്നു, ഒരു പൂവനത്തില്‍ തനിക്കിഷ്ടമുള്ള പൂക്കള്‍‍മാത്രം ഇറുത്തെടുക്കുവാന്‍ തേടി നടക്കുന്ന ഒരു ഗ്രാമീണ ബാലികയെപ്പോലെ, ഉദാഹരിക്കുവാനാവോളമുണ്ട്. രണ്ടു മൂന്നു ഭാഗങ്ങള്‍‍മാത്രം ഉദ്ധരിക്കട്ടെ:

``പകലവനുടെ വിലയം കണ്ടുകൊ-
ണ്ടകമലര്‍‍ വിരിഞ്ഞണഞ്ഞ യാമിനി,
പുളകിതാംഗിയായ് പുതുമലരൊളി
വളര്‍‍മന്ദസ്മിതം പൊഴിച്ചുനില്‍ക്കുന്നു''

``കളകളകുളുര്‍‍കാകളീകോമളം കേ-
ട്ടിളകിന ശലഭാളീമേളനം ചേര്‍‍ന്ന വാടി
പുളികതതരുവോടും പുഷ്പഹാസങ്ങളോടും
വളരൊളിതിരളും മാറൊട്ടനേകം ലസിപ്പൂ''

``ഹാരാവലിയാലലംകരിച്ചും നീല-
നീരാളസാരിയാല്‍ പൊന്നുടല്‍ മുടിയും
മഞ്ജുളമാകിന കാര്‍‍ത്തളിര്‍‍വയ്പിനാല്‍
മഞ്ജീരശിഞ്ജിതം മന്ദമായ് വീശിയും
വാമഭഭാഗത്തിലുടല്‍ തെല്ല ു ചാഞ്ഞു തന്‍
തൂമലര്‍‍ക്കയ്യാല്‍ ജലഘടം താങ്ങിയും
അപ്പോഴപ്പോള്‍‍പിന്ത ിരിഞ്ഞെന്‍റെ മേനിയീ-
ലുല്‍പലബാണം തൊടുത്തുകൊണ്ടും ശുഭേ!
ഗംഗയില്‍നിന്നു നീ പോകുമപ്പോക്കെന്‍റെ-
യംഗനാമൗലേ, മറന്നുപോയീടുമോ?''

താളാത്മകമായ ദ്രാവിഡവൃത്തങ്ങളോടായിരുന്നു ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കൂടുതല്‍ പ്രിയം. മഞ്ജരി, കാകളി, നതോന്നത മുതലായ വൃത്തങ്ങളോട് പ്രത്യേകിച്ചൊരാഭിമുഖ്യമാണ് അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. എന്നാല്‍ സംസ്കൃതവൃത്തത്തിലും നന്നെ ചെറുപ്പം മുതല്‍ക്കുതന്നെ കവിത എഴുതുവാന്‍ ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കഴിഞ്ഞിരുന്നുവെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തുന്ന അഞ്ചു കവിതകളള്‍‍ഈ കൃതിയിലുണ്ട്. ശബ്ദഭംഗിയുള്ള വര്‍‍ണ്ണങ്ങള്‍‍ൊണ്ടു കൊരുത്തെടുത്ത പ്രഥമതാരം എന്ന കവിതയിലെ ഒരു ശ്ലോകം ശ്രദ്ധിക്കുക.

``ആനന്ദക്കുളുർകന്ദമേ , രജനിതൻ
വാർകന്ദളക്കെട്ടിലെ-
ക്കാനപ്പൂങ്കണികേ, കലങ്ങിമറഇയും
കണ്ണിന്നു കര്‍‍പ്പൂരമേ!
വാന,ല്ല ിന്നു വസുന്ധരാവലയവും
വര്‍‍ഷിച്ചു വര്‍‍ത്തിച്ചിടു-
ന്നാ, നല്‍ശാന്ത ിയെഴുന്ന മന്ദഹസിതം
നിന്‍മേന്‍മ വാഴ്ത്തുന്നിതോ!''

സന്ധ്യാകാശത്തു വിടര്‍‍ന്ന `ആനന്ദക്കുളുര്‍‍കന്ദമായ' നക്ഷത്രത്തെ നോക്കി അകം കുളിര്‍‍ത്തു പാടുന്ന അകളങ്കമായ ആ മനസ്സിന്‍റെ വിലോലകൗതുകവും വിഭാതനൈര്‍‍മല്‍വും എക്കാലത്തേയും സംവേദനത്വത്തിനു രുചിരമായല്ലേയനുഭവപ്പെടൂ.

ഒക്കെ ശരിതന്നെ. എന്നാല്‍ ഈ കൃതി പ്രകാശിപ്പിക്കുവാന്‍ ചങ്ങമ്പുഴ ഉത്സാഹിച്ചിരുന്നെങ്കില്‍ കഴിയുമായിരുന്നു എന്നതല്ലേ സത്യം. ആ സത്യത്തിന്‍റെ പൊരുള്‍‍തേടുമ്പോള്‍‍അറിയുവാന്‍ കഴിയുന്ന ചില കാര്യങ്ങള്‍‍കൂടി വെളിപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് ഈ സമാലോചനയില്‍നിന്നും പിൻവാങ്ങാം .

മലയാളകവിതയില്‍ അനന്യലബ്ധവും അനവദ്യസുന്ദരവുമായ കവനവ്യക്തിത്വംകൊണ്ടു നക്ഷത്ര്‍‍പപൂക്കള്‍‍വിടര്‍‍ത്തിയ കവിയായിരുന്നല്ലോചങ്ങമ്പുഴ. കവനങ്ങളാകുന്ന കാട്ടപൂക്കളാല്‍ സാഹിതീദേവിയെ അദ്ദേഹം ആരാധിച്ചുതുടങ്ങിയ കാലത്താണ് ഇതെഴുതിയിട്ടുള്ളത് എന്ന് വ്യക്തമായിട്ടുണ്ട്. ആ നിലയ്ക്ക് ആ പൂക്കളുടെ അനഭിദ്ധ്യേതയെപ്പറ്റി പിന്നീട് ആശങ്കയുണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. തെളിവാര്‍‍ന്ന ഒരു സരസ്സുപോലെ പ്രസാദാത്മകവും അര്‍‍ത്ഥസ്ഫുടവുമായ ഒരു കാവ്യഭാഷ കരഗതമാക്കുവാന്‍ ലീലാങ്കണമെഴുതിയ കാലത്തു ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കു കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ല . പരിചക്കുറവു മാത്രമായിരുന്നു കാരണം. അതുകൊണ്ടു സംഭവിച്ചതോ? വിലക്ഷണവും വിരസവുമായിപ്പോയി, രചന ചിലേടങ്ങളില്‍. പദങ്ങള്‍‍ക്കും പ്രയോഗങ്ങള്‍‍ക്കും വേണ്ടി നന്നെ ബുദ്ധിമുട്ടിയിട്ടുള്ള സന്ദര്‍‍ഭങ്ങളും വിരളമല്ല . സംസ്കൃതപദങ്ങളുടെ അസാന്ദര്‍‍ഭികമായ അനുപ്രവേശവും ചില കവിതകള്‍‍ചങ്ങമ്പുഴ ശൈലിയുടെ അയത്നലാളിത്യത്തിനും അനുസ്യൂതമയ ലയാനുവിദ്ധതയ്ക്കും കോട്ടം വരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഏതാനും ഉദാഹരണങ്ങള്‍‍നോക്കുക:

``നിദ്രതന്‍ പരിഷ്വംഗത്താലപ്പോള്‍‍പ്രകൃത്യംബ''
``അത്യാപത്തടുത്തുവന്നെത്തിടും വിസംശയം''
``ദലനം ചെയ്തുകൊണ്ടു ദനുജാകാരനേകന്‍''
``ഹന്ത യാ മൃണാളം നീ രണ്ടായ്പ്പിളര്‍‍‍ത്തുപോയ്''
``ഗുണിയാണവനെങ്കിലീവിധം തുനിയുമോ?''
``ന്യായചിന്തകനായ്പ്പോയ് സോദരീവധം മൂലം''

ഈ കോട്ടങ്ങളെല്ലാം സ്വയം ബോദ്ധ്യപ്പെട്ടതുകൊണ്ടുകൂടിയായിരിക്കില്ലേ `ലീലാങ്കണം' പ്രസിദ്ധീകരിക്കേണ്ടാ എന്ന് അദ്ദേഹം തീരുമാനിച്ചത്. ആവോ? എങ്കിലും മലയാളകവിതയില്‍ ഒരു പുഷ്പകലവസന്ത ത്തിന്‍റെ പൂമഴ പെയ്യിച്ച മഹാകവിയുടെ കാവ്യാരാമത്തിലെ ഞാറ്റുവേലപ്പൊടിപ്പുകള്‍ എന്ന നിലയില്‍‍ സാഹിത്യവിദ്യാര്‍‍‍ത്ഥികള്‍‍ക്ക് ഈ കതി വിഗണിക്കുവാനാവുകയില്ല . മലരണിക്കാടുകളുടെ മരതകകാന്ത ിയില്‍ മനം കുളിര്‍‍പ്പിച്ച മലയാളത്തിന്‍റെ ആ മഹാകവിയുടെ സ്്വര്‍‍ഗ്ഗപരിശ്രമങ്ങളെപ്പറ്റിയോ ആ പരിശ്രമങ്ങളുടെ ഫലശ്രുതിയെപ്പറ്റിയോ നാമെത്ര പരിവട്ടം പറഞ്ഞുകഴിഞ്ഞു. എങ്കിലും ജീവിതം എന്ന ദുഃഖാവ്യത്തെ തന്‍റെ ഭഗ്നഹൃദയത്തിന്‍റെ പളുങ്കുചഷകത്തില്‍‍ പകരുവാന്‍ വേണ്ടി മാത്രം ജന്‍മംകൊണ്ട ഒരു കവിയായിരുന്നു ചങ്ങമ്പുഴ എന്ന് എത്രപേരുണ്ടറിയുന്നു. വിമര്‍‍ശനത്തിന്‍റെ രാജപാതയില്‍നിന്നു നോക്കുമ്പോള്‍‍കാലഹരണപ്പെട്ടുപോയ നീതിശാസ്ത്രം പോലെ ചങ്ങമ്പുഴക്കവിത ഇന്നൊരു പഴമ്പൂവായിത്തീര്‍‍ന്നിട്ടുണ്ട്. എങ്കിലും ആ പൂവിന്‍റെ അസുലഭസൗരബം ഊഷ്മളമായ ലഹരിയായി ഇന്നും ഈ മണ്ണിലൂറിനില്‍‍ക്കുന്നു. എത്രയോ കവികളെ നാം കണ്ടു. കണ്ടു മറന്നു. കാലത്തിന്‍റെ തിര കീറിക്കടന്നുനില്‍‍ക്കുവാന്‍ അവരിലെത്ര പേര്‍‍ക്കാണു കഴിഞ്ഞിട്ടുള്ളത്? ചങ്ങമ്പുഴയ്ക്കും അതിനു കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ടെന്നു പറയുന്നില്ല . എങ്കിലും ജീവിതം ജീവിക്കുവാന്‍ കൂടിയുള്ളതാണെന്നു മറന്ന് കവിയായി മാത്രം കഴിഞ്ഞ ഒരൊറ്റകക്കവിയേ ഇവിടെ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളൂ. അത് ചങ്ങമ്പുഴയായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ആദ്യത്തെ കൃതി, അതും കാലവിപര്യയത്തിലിരുളാണ്ടുപോയ ആദ്യത്തെ കൃതി, അനല്‍പമായ ചാരിതാര്‍‍ത്ഥ്യത്തോടും അതില്‍‍ക്കവിഞ്ഞ പ്രീക്ഷയോടും മഹാകവിയുടെ ഓര്‍‍മ്മയ്ക്കു മുന്നില്‍‍ പ്രണാമങ്ങളര്‍‍പ്പിച്ചുകൊണ്ട് സഹൃദയസമക്ഷം ഞാന്‍ അവതരിപ്പിച്ചുകൊള്ളുന്നു.

ഗീതാഞ്ജലി

വിജ്ഞാനദീപം കരസ്ഥമാണെങ്കിലേ-
യജ്ഞാതജ്യോതിസ്സേ! നിന്നെക്കാണൂ.
നിൻ കാന്തിപൂരം കണ്ടീടാൻ കൊതിക്കുന്നോ-
രെൻകണ്ണിണമാത്രമാഭ മങ്ങീ!

ദേവി! നിൻ മാഹാത്മ്യമെൻ ബാല്യകാലത്തി-
ലീവിധത്തിലോതിത്തന്നീലാരും.
എത്രനടന്നു ഞാനെത്ര വലഞ്ഞു ഞാ-
നത്ര നിൻ കീർത്തികൾ കേൾക്കുവാനായ്?
അന്നൊരു നാളിലും നിന്നുടെ മാഹാത്മ്യ-
മെന്നോടൊരുവനും ചൊന്നതില്ല.
അന്നവർ ചൊന്നതുമിന്നു ഞാനോർപ്പതും
ഭിന്നങ്ങൾ!-അന്തരമെത്രമാത്രം?

എന്തിനു ഞാനേവം തെണ്ടിയലഞ്ഞു മൽ
ചിന്തിതമെല്ലാം സഫലമാക്കാൻ?
ആരും പറഞ്ഞുതരേണ്ടനിൻമാഹാത്മ്യ-
മാരും നിൻകീർത്തികൾ വാഴ്ത്തിടേണ്ട!
എങ്ങു തിരിഞ്ഞാലും തങ്ങുന്നതാവക-
തിങ്ങും പ്രഭാംശുക്കളല്ലീ കാണ്മൂ?
ഏതൊരു ദിക്കിലും മാറ്റൊലിക്കൊൾവതു
പൂതമാം നിൻ കീർത്തനങ്ങൾ മാത്രം!

മാനുഷരെങ്ങനെ വാഴ്ത്തിടും നിന്നുടെ
മാഹാത്മ്യമത്രയ്ക്കധികമല്ലേ?
മായയിൽ മുങ്ങിമറിയുവോരെങ്ങനെ
തായേ! നിൻ വൈഭവം കണ്ടറിയും?
കള്ളപ്പുറംപൂച്ചു കാണുവാനല്ലാതെ
യുള്ളം കുളിർപ്പിക്കും കാന്തി കാണ്മാൻ,
മാനുഷന്മാരുടെ മാംസളദൃഷ്ടികൾ
നൂനമെന്നംബികേ ദുർബലങ്ങൾ!
വിശ്വചൈതന്യം വികസിച്ചിടുംനേരം
നശ്വരദീപ്തിയിലുൾഭ്രമത്താൽ,
മാനുഷർ, കഷ്ടം! മരീചിക കണ്ടോടും
മാനിനെപ്പോലെ മയങ്ങുകെന്നോ!

മാനുഷർ നിൻകീർത്തി വാഴ്ത്തുന്നതെന്തിനാ-
യീ നൽപ്രകൃതിയും കൊണ്ടാടുമ്പോൾ!
മർത്ത്യനേത്രങ്ങളാൽ കാണാൻ കഴിയാത്തോ-
രുത്തുംഗമാം കുഴലൂതിയൂതി,
മാലേയമാരുതൻ പാടുന്നൂ നിത്യവും
ചാലേ നിൻ പാവനഗാനജാലം!
അല്ലിന്റെയന്തിമയാമം മുതൽക്കു നിൻ
ചൊല്ലെഴും സൂക്തികൾ പേർത്തും പേർത്തും
പാടലപംക്തികൾതോറും പറന്നെന്നും
പാടിപ്പഠിക്കുന്നൂ പൈങ്കിളികൾ!
നിർവ്യാജഭക്തി നിറഞ്ഞുകവിയവേ
ദിവ്യനൃത്തം ചെയ്വൂ വല്ലരികൾ!

ദിവ്യചൈതന്യമേ! നിൻനിഴൽ നേടുകിൽ
ഭവ്യമതിപ്പരമെന്തു വേണ്ടൂ?
മൂന്നുലോകത്തിനും മൂലമായ് രാജിക്കും
നിന്നണിവെൺകരാലിംഗനത്താൽ,
ഏതൊരു മാനസനീരലർകുഗ്മളം
പൂതാഭം മിന്നിവിരിയുകില്ല?
ആദിമദ്ധ്യാന്തവിഹീനസ്വരൂപമേ!
വേദവേദാന്തപ്പൊരുളേ ദേവീ!
ഗീതാഞ്ജലിചെയ്തു മായാന്ധനാമിവൻ
പൂതഹൃദന്തനായ് തീർന്നിടാവൂ!

അപരാധി

കേക

ഒന്ന്

വല്ലികാവൃതമായ വാടികയ്ക്കകത്തൊരു
നല്ലാർമൗലിയാളേകാകിനിയായ് വസിക്കുന്നു!

വാരുണീകപോലത്തിൽ തങ്കം കുങ്കുമപങ്കം
ചാരുവെൺകരങ്ങളാൽ തുടച്ചു താരാനാഥൻ.

ഇരവിൻ കരിങ്കൂന്താലായിടുമിരുൾ ചിക്കി-
ച്ചൊരിവൂ പനിനീരിൻ ശീതളവെൺതുള്ളികൾ

ശരദാകാശാംഗന നിദ്രാവൈവശ്യം പൂണ്ടു
താരനേത്രങ്ങൾ മന്ദമടച്ചുതുറക്കുന്നൂ!

അന്ത്യമായ്‌ത്തരുക്കളെയാശ്ലേഷിച്ചെങ്ങോ പോയി-
പ്പൂന്തെന്നൽപോലും നിദ്രചെയ്യുവാനാരംഭിച്ചു.

നിദ്രതൻ പരിഷ്വംഗത്താലപ്പോൾ പ്രകൃത്യംബ
സദ്രസം വശഗയായ് നിശ്ചലം നിലകൊൾവൂ!

പാതിയും തീർന്നൂ രാവിൻനർത്തനം, ഗാനാൽപ്പരം
പാതിരാപ്പതത്രിയും നിദ്രയിൽ പങ്കുകൊണ്ടാൻ

ക്രമുകാവലികൾതൻ പുതുപൂക്കുല പൊട്ടി-
യമലാമോദമപ്പോളവിടെപ്പരക്കയായ്!

ഓമലാൾ നെടുതായ വീർപ്പുവിട്ടനന്തരം
തൂമുഖത്താമരത്താരൊന്നു പിതിരിക്കവേ,

അന്തികേ കണ്ടീടിനാളിഷ്ടതോഴിയാളാകും
'സാന്ധില്യ'തന്നെ-സന്താപാവിഷ്ടയെ-സാധുവെ.

ത്വരയാർന്നവൾ വേഗം ചോതിപ്പൂ:- "തോഴീ! അവ-
നുരചെയ്തൊരു വാക്യം മുൻചൊന്ന വൃത്തംതാനോ?"

ചൊല്ലിനാൾ സഖീ:- "ഭദ്രേ! ദുഷ്ടനാമവൻ നിന്നെ
വല്ലമട്ടിലും ചതിച്ചീടുവാൻ മുതിരുന്നു

സദ്വൃത്തയാകും നിന്റെ സാരോപദേശമെല്ലാം
വ്യർത്ഥമാണവനോടു ഫലിക്കില്ലവയൊന്നും!

പോക നാമുറങ്ങുവാൻ, പാതിര കഴിഞ്ഞുപോ-
യാകുലംവേണ്ട നിന്നെ രക്ഷിച്ചീടുന്നുണ്ടു ഞാൻ.

താവകചിത്തേശന്റെ താരുണ്യപ്പൂങ്കാവിലെ-
പൂവണിത്തൂമരന്ദം മൃഷ്ടമായ് നുകർന്നീടാൻ,

നിന്നെ ഞാൻസഹായിക്കാ, മവൻതന്നരവാളി-
നെന്നുടെ കണ്ഠരക്തമർപ്പണം ചെയ്തെങ്കിലും.

ഇന്നു നാം പരസ്പരം നമ്മുടെയുറക്കറ-
യൊന്നു മാറ്റേണം-എങ്കിൽ സർവ്വവും സഫലമായ്

നിത്യവും നിദ്രചെയ്യും നിൻമച്ചു മാറ്റീടാഞ്ഞാ-
ലത്യാപത്തടുത്തു വന്നെത്തിടും നിസ്സംശയം.

അങ്ങിനെ വന്നാകിൽ നിൻ മാനസേശ്വരൻ തന്റെ
മംഗളഭാഗ്യോദയമക്ഷണം നശിച്ചുപോം!

പാടില്ല,മൽജീവിതം തുച്ഛമാ-ണതു തീർക്കാ-
നാടലില്ലല്പംപോലും താവകാർത്ഥമായ്ശ്ശുഭേ!

ഈ മട്ടിലുരചെയ്തു തോഴി, സ്വാമിനിയെത്തൻ
പൂമണിമേടതന്നിലേക്കുടൻ നയിക്കയായ്!

രണ്ട്

കോമളമായീടുന്നൊരാമണിമേടതെന്റെ
പൂമച്ചിൻ കവാടമൊന്നുഗമാം കൃപാണത്താൽ

ദലനംചെയ്തുകൊണ്ടു ദനുജാകാരനേകൻ
നിലയും മറന്നതാ ചീർത്തുകൊണ്ടണയുന്നൂ!

മഞ്ചത്തിൽശ്ശയിച്ചിടും പൊൻതിടമ്പിനുനേരെ
വഞ്ചകൻ പകയ്ക്കാതെ പാരാതെ പാഞ്ഞീടുന്നൂ!

ആ, നിന്ദ്യഖൾഗധാരാപതനം പെട്ടെന്നൊരു
ദീനരോദനത്തിനാൽ പിന്നോട്ടു വലിയുന്നൂ!

എന്തിനായ്ക്കരവാളം വലിച്ചു പെട്ടെന്നു നീ
ഹന്ത, യാ, മൃണാളം നീ രണ്ടായ്പ്പിളർത്തുപോയ്!

എത്രയും പരിചിതമാകിന "ജ്യേഷ്ഠാ!"യെന്നു
ള്ളാർത്തരോദനമവൻ കേട്ടൊന്നു ഞെട്ടീടിനാൻ!

ജാലകം തുറക്കവേ,പൂനിലാവെളിച്ചത്തിൽ
ചാലവേ കണ്ടാനവനക്കുളിർകളേബരം

അന്ധകാരത്തിലറിയാതെ താൻ ഹനിച്ചുപോയ്-
സ്സാന്ധില്യയാം തന്നുടെയേകസഹോദരിതന്നെ!

വേപഥുകളേബരനായ് നിന്നീടുമവനോടു
താപവാക്യങ്ങൾ തന്വിയോതിനാൾ സഗൽഗ്ഗദം.

'ഭ്രാതാവേ! തപിക്കായ്ക; സാരമില്ലിതു, പക്ഷേ
സാധുവാം 'സൗഗന്ധിക'യ്ക്കത്തൽ നീ ചേർത്തീടൊല്ലേ!

ഇക്കൊച്ചു സഹോദരി പോകിലും പകരമാ-
യക്കുളിർവാണിതന്നെയെന്നെപ്പോൾ ഗണിക്ക നീ!

ആയവൾക്കണുപോലുമാതങ്കം ചേർത്തീടാതെ-
യായുഷ്കാലാന്ത്യംവരെ വർത്തിക്കേണമേ ഭവാൻ!

എന്നാകിൽ കൃതാർത്ഥ ഞാൻ, സോദരാ, പോയീടട്ടേ
മന്നിന്റെ മറിമായമിന്നിമേൽ കണ്ടീടാതെ!"

മൂന്ന്

ആദ്യമായവനുടെയക്ഷികൾ ജലാർദ്രമായ്-
യാദ്യമായവനൊരു തപ്തനിശ്വാസം വിട്ടാൻ!

ധന്യനാമൊരുവന്റെ രാഗത്തെകൊതിച്ചീടും
കന്യകാരത്നത്തിനെപ്പാട്ടിലാക്കീടാനവൻ;

ഏറെനാൾ ശ്രമിച്ചിട്ടും, സാദ്ധ്യമാകായ്കമൂലം
കാറൊളിക്കുഴലാളെക്കൊല്ലുവാൻ സന്നദ്ധനായ്

അണഞ്ഞതാണപ്പുമാൻ,-എന്തെന്ത് പുമാനോ? ഹാ!
ഗുണിയാണവനെങ്കിലീവിധം തുനിയുമോ?

തത്തോപദേശമെത്ര ചെയ്കതില്ലവർ രണ്ടു-
മുൾത്താരിലവനു ചെറ്റലിവുണ്ടാക്കീടുവാൻ!

ആയവ വിഫലമായെങ്കിലു, മിപ്പോഴവൻ
ന്യായചിന്തകനായ്പ്പോയ്സോദരീവധംമൂലം

അന്നുതൊട്ടവൻ തനിക്കുറ്റസോദരിയെപ്പോൽ
ധന്യയാം സൗഗന്ധികതന്നോടു വർത്തിക്കയായ്

എങ്കിലും, 'അപരാധി' തന്നെ താനെന്ന ചിന്ത
പങ്കിലമാക്കീടാറുണ്ടവനു തന്മാനസം!

വീരസൂക്തി

മഞ്ജരി

'ഘോരകൃപാണമേ! മുന്നോട്ടുപോക നീ
ചോരപ്പുഴയിൽ പുളച്ചുനീന്താൻ!

വാരിധീവീചികൾപോലെ പരക്കുന്ന
ക്രൂരമുകിലപ്പടനടുവിൽ.

ആർത്തുമദിക്കുകയില്ല നീയെന്നാകി-
ലാർത്തിയിതിൽപ്പരം വേറെയുണ്ടോ?

വീരരായിടും മഹാരാഷ്ട്രവംശത്തിൽ
പോരാളിവീരന്മാരുണ്ടിനിയും

ക്ഷത്രശ്രീയോലുന്ന ഞങ്ങൾതൻവക്ത്രത്തിൽ
തത്രഭീരുത്വമുദിച്ചുവെങ്കിൽ

അന്നാളിൽമാത്രമേ നിങ്ങൾക്കീബ്‌ഭാരത-
മന്നിടം സ്വായത്തമായിരിക്കൂ!

സിംഹാസനത്തിലെ ക്രൂരത്വമേ! നിന്റെ
സിംഹപരാക്രമമെങ്ങുപോയി?

ഓങ്ങിയാൽ രക്തം കുടിക്കാതെ മാറാത്ത
മംഗലയാകും 'ഭവാനി' കാൺകെ,

എത്രയും പൊക്കിവിടുർത്തിയ നിൻ ഫണ-
മിത്രയ്ക്കുമാത്രം ചുരുങ്ങിപ്പോയോ!

ഘോരകൃപാണമേ! മുന്നോട്ടുപോക നീ
ചോരപ്പുഴയിൽ പുളച്ചു നീന്താൻ!

ഈ വീരസൂക്തികൾ പാടും 'ശിവാജി' യി-
ന്നേവനുമാദർശപാത്രമത്രേ!

ഉദ്യാനത്തിൽവെച്ച്

സന്ധ്യാരുണൻ തൻ കിരണവ്രജത്താൽ
ചെഞ്ചായമിട്ടുർവ്വി മിനുക്കിടുമ്പോൾ
മിളദ്‌ദ്രസം മർമ്മരഗീതി പാടി-
യിളംകുളുർത്തെന്നലലഞ്ഞിടുമ്പോൾ.

മുദാന്വിതം പക്ഷികൾസൂക്തികൗഘം
മുഴക്കിയങ്ങിങ്ങു പറന്നിടുമ്പോൾ,
ഒരോമനപ്പൂന്തൊടിതന്നകത്തു
വസിച്ചിരുന്നൂ പ്രണയാർദ്രി ഞങ്ങൾ! (യുഗ്മകം)

ഒരഞ്ചിതപ്പൊൻപനിനീരലർച്ചെ-
ണ്ടണിഞ്ഞ തൻ പാണികളൊന്നിനാലേ,
ഇടയ്ക്കിടെ, ബ്ബന്ധമഴിഞ്ഞു കാറ്റി-
ലുലഞ്ഞ പൂഞ്ചായലൊതുക്കിവെച്ചും.

ചിലപ്പോൾ വീർപ്പേറ്റു തുളുമ്പീടും തൻ
മനോജ്ഞമാം മാർത്തടവർത്തി ഹാരം
ചലിപ്പതോർക്കാതെയയൂ, മുജ്ജ്വലപ്പൂം-
സാരിത്തലത്തുമ്പു ചെടിപ്പടർപ്പിൽ,

മരുത്തിൽ മാറിച്ചെറുചില്ലയൊന്നിൽ-
ക്കുരുങ്ങിനിൽക്കുന്നതു കണ്ടിടാതെ
പ്രേമാർദ്രമായ് നർമ്മവചസ്സു ചൊന്നും
മദീയചിത്തേശ്വരി വാണിരുന്നൂ!

അപാംഗവീക്ഷാവിശിഖാളിയേറ്റു
പിളർന്നു മന്മാനസകുംഭമപ്പോൾ
അതിങ്കൽ നിന്നിങ്ങനെ നിർഗ്ഗളിച്ചൂ
പ്രേമസ്ഫുരന്മാധുരി മന്ദമന്ദം;

"ജീവാധിനാഥേ! ഭുവനം നമുക്കു-
തമോവൃതത്താൽ നിറവുറ്റതല്ല
മിന്നിത്തിളങ്ങും പ്രണയപ്രദീപം
തെളിച്ചു സൗഭാഗ്യസുവർണ്ണസൗധം!"

"പാഴാക്കിടേണ്ടീക്കനകക്കതിർച്ചാർ-
ത്തണിഞ്ഞകാലം വ്യഥപൂണ്ടു നമ്മൾ
വരുന്ന ഗാന്ധർവ്വവിവാഹലക്ഷ്മീ-
പദങ്ങളിൽച്ചെന്നു പതിച്ചു കൂപ്പാം!"

കരങ്ങൾചേർത്തക്കമനീയമായ
സന്ധ്യാവിലാസൽ സുമുഹൂർത്തമൊന്നിൽ,
കടന്നു ദാമ്പത്യവിരിപ്രസൂന-
വാടിക്കകം രാഗഹൃദന്തർ ഞങ്ങൾ!

ജയിക്ക ഗാന്ധർവ്വവിവാഹലക്ഷ്മീ-
വിലാസവായ്പ്പേ, പ്രണയപ്പടർപ്പേ
ജയിക്ക ദാമ്പത്യവിലാസലക്ഷ്മീ-
യപാംഗയുഗ്മപ്രഭതൻ പകർപ്പേ!

ഒരു ശരന്നിശ

അന്നനട

പകലവനുടെ വിലയം കണ്ടുകൊ-
ണ്ടകമലർ വിരിഞ്ഞണഞ്ഞ യാമിനി,
പുളകിതാംഗിയായ്പ്പുതുമലരൊളി
വളർമന്ദസ്മിതം പൊഴിച്ചു നില്ക്കുന്നു!
ശരദിന്ദു തൂകും കിരണമാലകൾ
വരാഭയാർന്നിടും രജതധൂസരം
ഇടയ്ക്കിടയ്ക്കിട്ടു വിളക്കുന്നൂ പച്ച-
ച്ചെടിപ്പടർപ്പിലെത്തളിർക്കുലകളെ!
മരിച്ചുപോയൊരാപ്പകലിനെപ്പറ്റി-
ത്തിരക്കിയെന്തോ തെല്ലറിഞ്ഞ മാരുതൻ,
തരുക്കൾതന്നുടെ ഗളങ്ങളിൽ തൂങ്ങി-
ക്കരഞ്ഞുകൊണ്ടെന്തോ പുലമ്പിപ്പോകുന്നു!

നിശീഥമാം കരിങ്കുയിൽ വിടുർത്തിയ
സുശോഭനമായ ചിറകുകളിലെ
മനം മയക്കുമാറതിമനോജ്ഞമാ-
യനേകമാർന്നെഴും കനകപ്പുള്ളിപോൽ-
പ്രകൃതിദേവിതൻ ഗളത്തിൽ ചാർത്തിനോ-
രകൃതകരമ്യമലർമാല്യങ്ങൾപോൽ-
ഗഗനമാം നീലക്കടലാസ്സിലെന്നോ
ജഗദീശൻചേർത്ത ലിപികളെന്നപോൽ-
നടനംചെയ്തിടും ശരന്നിശയുടെ
നിടിലത്തിൽക്കാണും ഹിമോദകാംശംപോൽ-
വിയല്ലതികയിൽ വിളങ്ങിക്കാണായി
വിരിമലരുകൾ-വിലസൽത്താരകൾ

ചലൽത്തിരകളാൽ പുളകംചാർത്തിടും
ജലനിധി വിതുമ്പിടും നുരച്ചുണ്ടിൽ,
നിശാധിപൻ നിജകരങ്ങളാലൊരു
പ്രശാന്തലാവണ്യരസായനം തൂകി,
അതിൻകരയിൽനിന്നുറങ്ങിടും, ശൈല-
തതികൾതന്നുടെ തലകൾതന്നിലും,
അതിലണയുന്ന നദികളിലുള്ള
പുതുമണൽത്തിട്ടിൻനികരങ്ങളിലും,
കുടപ്പനകളൊട്ടുയർത്തിയ പച്ച-
ക്കുടകൾതന്നുടെ മുകൾപ്പരപ്പിലും,
വിലസൽപ്പച്ചപ്പുൽത്തൊടിയണിഞ്ഞോരു
മലഞ്ചെരുവിന്റെ വിരിമാറിങ്കലും,
തുഷാരലേപനം തുടരുന്നൂ മന്ദം
സുഷമയാർന്നിടും സുധാകരൻ-വരൻ!

ഇതുവിധമൊരു ശരന്നിശയാണെൻ
മതിയിൽ മായാത്ത മനോഹരചിത്രം!. . .
അതു നിനച്ചിനിക്കരയുന്നില്ല ഞാൻ
ഹതവിധിയുടെ ദുരന്തചേഷ്ടിതം!

മിന്നൽപ്പിണർ

മഞ്ജരി

മന്നിനും വിണ്ണിനും മാണിക്യദീപമേ,
മിന്നുക; മിന്നുക, മിന്നലേ നീ!

വാർഷികശ്രീ വന്നു വാനിനയയ്ക്കുമാ-
കർഷകാപാംഗകടാക്ഷംപോലെ.

സന്ധ്യാവധൂടിതൻ സാരിയിൽ മിന്നുന്ന
ബന്ധുരപ്പൊൻകസവെന്നപോലെ-

ആകാശമേൽപ്പാവിലാലോലരമ്യമായ്
പാകുമലുക്കുകളെന്നപോലെ-

വ്യോമനീർപ്പൊയ്കയിലപ്പപ്പോൾജാതമാ-
മോമൽതരംഗങ്ങളെന്നപോലെ-

തഞ്ചിടുംകാർമുകിൽതന്നിൽ പടർന്നിടും
കാഞ്ചനവല്ലിപ്പടർപ്പുപോലെ-

ലാവണ്യലേശമേ, നീയുദിച്ചീടുമ്പോൾ
മേവുന്നൂ മേദിനി മോദപൂർവ്വം!

മന്നിനും വിണ്ണിനും മാണിക്യദീപമേ
മിന്നുക മിന്നുക മിന്നലേ നീ!

ആനന്ദകന്ദമേ! നിന്നെ നോക്കുമ്പോഴെൻ
മാനസമെന്തേ തുടിച്ചീടുന്നൂ?

ഓമനയാളുടെയാമലർമെയ്യിൽ നിൻ
കോമളിമാവല്പം ചേർന്നിരിക്കാം!

ചാമ്പലായ്ത്തീർന്നോരച്ചാരുത കാണ്മതും
ചെമ്പൊൽപ്രഭയോലും നിന്നിൽമാത്രം!

മൂലമതൊന്നല്ലോ നീയുദിച്ചീടുമ്പോൾ
മാലിനെൻമാനസം പങ്കുവയ്പാൻ!

ആരമ്യവിഗ്രഹമോർമ്മവരുത്തിടാ-
നായിരിക്കാം നീയണഞ്ഞതിപ്പോൾ.

മന്മനോനാഥ മറഞ്ഞുപോ, യിന്നിമേൽ
നിന്മേനി കണ്ടു ഞാനാശ്വസിക്കാം!

മായായ്ക മിന്നലേ!-മാനത്തിൻമാറിൽ നീ
മായായ്കിൽ മന്മനം ശാന്തമായീ.

ഉണർന്നപ്പോൾ

കൊടുമിരവു കഴിഞ്ഞു; കൺതുറന്നൂ; കിഴക്കൻ
കൊടുമുടികളിലെല്ലാം കുങ്കുമച്ചാർത്തുതിർന്നൂ,
തുടുതുടെ ദലജാലാലോലനേത്രം തുറന്നാ-
മടുമലർനിരയെല്ലാം മന്ദമന്ദം വിരിഞ്ഞൂ!

പകലവ വിലയത്താൽ പങ്കജം സങ്കടത്താ-
ലകമുഴറിവസിച്ചോരല്ലിനന്ത്യം ഭവിക്കെ,
സ്വകവരകരപൂരാലിംഗനാമോദഭാര-
പ്രകടവശഗയായിക്കണ്ണു മെല്ലെത്തുറന്നൂ!

വനപവനകിശോരൻ വന്നലഞ്ഞോരു നേരം
വനജനിര വിരിഞ്ഞും വഞ്ചുളക്കെട്ടലഞ്ഞും,
കനകകരമിളക്കിക്കൺകുളുർക്കും കണക്കി-
ദ്ദിനമണിയണിയും പൂങ്കാവനേകം ലസിപ്പൂ!

മധുമധുരമുദാരം പാടിയെത്തുന്ന നാനാ
മധുകരനികരത്തിൻ പ്രേമഗാനങ്ങൾകേൾക്കേ,
വിധുരതയിയലാതുള്ളോരു പുഷ്പങ്ങൾ മോദാൽ
മധുരതരമരന്ദം തൂകിയാടുന്നു മന്ദം!

അലസഗമനയായോരാറ്റിലാലോലമോലു-
ന്നലകളി,ലലർ വീഴ്ത്തും കൂലവല്ലീസമൂഹം,
മലയജമണമേന്തും മന്ദവാതത്തൊടെന്തോ
ചില കഥ പറയുന്നൂ മർമ്മരവ്യാജഭാവാൽ!

പുലരിവനിതയെത്തുംവേളയിൽ സ്വാഗതം ചൊ-
ന്നലഘുതരമമന്ദോന്മേഷമോടേല്ക്കുവാനായ്,
പല പറവകൾ പാടും പാട്ടുകേട്ടാത്തഹർഷാ-
ലുലകിതു പുളകം ചാർത്തുന്നതുണ്ടായിരിക്കാം!

കളകളകുളിർകേളീകാകളീകോമളം കേ-
ട്ടിളകിന ശലഭാളീമേളനം ചേർന്നവാടി
പുളകിതതരുവോടും, പുഷ്പഹാസങ്ങളോടും
വളരൊളി തിരളുംമാറൊട്ടനേകം ലസിപ്പൂ!

ഈ രമ്യമയമാം പ്രഭാതസമയം പാഴാക്കിടാതേല്ക്ക; നിൻ
താരഞ്ചും തരളാഭമാം മിഴിതുറന്നീടെന്റെ പൂമ്പൈതലേ!
ആരക്കണ്ണിനു ജീവനേകി, യവനല്ലാതർഹനാരാണതിൻ
സ്ഫാരശ്രീ തിരിയേ,യെടുപ്പതിനവൻ തൽകൃത്യവും ചെയ്തുപോൽ.

ആകട്ടേ; അതിനെന്ത്? വീണ മലരും മങ്ങീടുമാ ദീപവും
പോകട്ടേ;-പുതുതായി വീണ്ടുമതു വന്നെത്തീടുമെന്നെങ്കിലും
'വേകട്ടേ സതതം മനം തവ'-യിതാകാമെൻശിരോലേഖനം
പൂകട്ടേ, സുരലോകമെൻ സുതനെഴുന്നോരാത്മവാതം, ശുഭം.

രഹസ്യരാഗം

കാകളി

"ഗംഗയിൽനിന്നും ഘടവുമായെത്തുമാ-
മംഗലശാലിനിയെങ്ങു മറഞ്ഞുപോയ്?
അക്കാൽച്ചിലമ്പൊലിയൊന്നിനിക്കേൾക്കുവാൻ
മൽക്കർണ്ണയുഗ്മം കൊതിക്കേണ്ട വ്യർത്ഥമായ്!

ഏണാക്ഷി,യൊന്നുകിലേതോ പുമാൻതന്റെ
പ്രാണാധിനായികയായ് തീർന്നിരിക്കണം.
അല്ലെങ്കിലപ്രീതിയെന്നിൽ ജനിക്കയാ-
ലല്ലണിവേണിയാളെന്നെ ത്യജിച്ചിടാം!
മിന്നൽക്കൊടിയവൾ തെന്നലേറ്റുല്ലസി-
ച്ചെന്നെയും വീക്ഷിച്ചിരിക്കുമാ വേളകൾ-
സൗവ്വർണ്ണകാലങ്ങൾ-വീണ്ടും കൊതിച്ചു ഞാൻ
വൈവശ്യമേൽക്കുവതെന്തിനാണീവിധം?
ഇങ്ങിനിവീണ്ടും വരാത്തതുപോലെ, യാ-
മംഗളവേളകൾ യാത്രപറഞ്ഞുപോയ്!
രാജമരാളികേ നിന്നോടു ചേരുവാൻ
നീചനാം കാക, നിവനർഹനാകുമോ?

അറ്റം ചുരുണ്ടിരുണ്ടുള്ള വാർകുന്തള-
ക്കറ്റയിൽ മല്ലിമലർമാല ചൂടിയും,
തുംഗസ്തനയുഗം തുള്ളിത്തുളുമ്പുമാ-
മംഗലമണ്ഡപമാകിന മാർത്തടം,
ഹാരാവലിയാലലംകരിച്ചും, നീല
നീരാളസാരിയാൽ പൊന്നുടൽ മൂടിയും,
മഞ്ജുളമാകിന കാൽത്തളിർവായ്പിനാൽ
മഞ്ജീരശിഞ്ജിതം മന്ദമായ് വീശിയും,
വാമഭാഗത്തിലുടൽ തെല്ലു ചാഞ്ഞു, തൻ
തൂമലക്കയ്യാൽ ജലഘടം താങ്ങിയും,
അപ്പഴപ്പോൾ പിൻതിരിഞ്ഞെന്റെ മേനിയി-
ലുൽപലബാണം തൊടുത്തുകൊണ്ടും, ശുഭേ!
ഗംഗയിൽനിന്നു നീ പോകുമപ്പോക്കെ,ന്റെ-
യംഗനാമൗലേ മറന്നുപോയീടുമോ?
എത്ര തുടിച്ചതില്ലെൻ മനമിത്രനാ-
ളത്ര നിൻ സാമീപ്യമാശിച്ചു വ്യർത്ഥമായ്
ധന്യനാം നായകസന്നിധി പൂകവേ
അന്യവിചിന്ത നിനക്കുദിച്ചീടുമോ?

ദൈന്യമെഴുന്നൊരെൻ ദു:സ്ഥിതിയോർക്കുവാൻ
ധന്യനല്ലല്ലോയിവൻ ഹതഭാഗ്യവാൻ!
ഈവിധമെന്നുമേ നിന്നെ നിനച്ചിനി-
ബ്‌ഭൂവിൻവിരിമാറിലശ്രു തൂകീടുവൻ."

ഈവിധം ചിന്താസരിത്തിൽ വീണുള്ളോരെൻ
ഭാവിപ്രസൂനവും വാടിക്കരിഞ്ഞുപോയ്!

അങ്കണദേശത്തിലെത്തിക്കിടപ്പതു
തങ്കക്കസവണിപ്പട്ടുലേസല്ലയോ?
ആരോമലാളേ, ഭവതിയിതുവഴി
നീരണിച്ചെപ്പുകുടവുമേന്തി ദ്രുതം
അന്നന്തിയിൽ പോയവേളയിൽ പോയതാ-
ണിന്നിറപ്പൂമ്പട്ടു കൈലേസു നിർണ്ണയം!
ഈ നിധി ഞാനെന്റെയായുസ്സുപോംവരേ-
യ്ക്കാനന്ദമാർന്നിനിസ്സൂക്ഷിച്ചുവെച്ചിടാം! ...

എന്തിതിനുള്ളിൽ കുറിപ്പൊന്നു കാണ്മതു-
ണ്ടെന്തിതിൻ ഹേതു?- ഹാ! നിൻ കാമലേഖനം!
വായിക്ക...മൽപ്രിയേ! മാലിനീ! ശാലിനീ!
ഭൂയിഷ്ഠശോഭിനീ നീ പാഞ്ഞൊളിച്ചിതോ!
അയ്യോ ചതിച്ചു നീയെന്നെ, യെന്നോമനേ!
നീയ്യിദം സാഹസംചെയ്തുകഴിഞ്ഞുവോ?
ഗംഗതൻ മാർത്തടം തന്നിൽ കുതിച്ചു നീ-
യെങ്ങനെ ചാടുന്നു, നീ കുരുന്നല്ലയോ?
അന്യനൊരുവനാൽ നിൻ ഭാവിജീവിതം
ധന്യമാക്കീടാനുറച്ചിതോ മാതുലൻ?
എങ്കിലെ,ന്തീവിധം നീ മരിക്കുന്നതാം
സങ്കടമെന്നിലിയറ്റുന്ന കാരണം!

"മുങ്ങിമരിക്കുമ്പൊഴൊറ്റവിനാഴിക
പൊങ്ങിക്കിടക്കുവാൻ യോഗമുണ്ടാവുകിൽ,
അപ്പൂവനത്തിലെപ്പൂക്കൾ കണ്ടെങ്കിലു-
മുൾപ്പൂകുളിർത്തു ഞാൻ നിർവൃതിനേടുവാൻ!"

എന്നു നീ ചൊൽവതാണെൻ ചിത്തപല്ലവി
ചിന്നിപ്പിളർക്കും നിശാതബാണം ശുഭേ!
എന്മലർക്കാവിലെപ്പുഷ്പങ്ങൾകൂടിയും
നിന്മനം സ്പർശിക്കുമാറു തോന്നീടുവാൻ
ഇത്രമേൽ പ്രേമം ഭവതിക്കിവനോടു
ചിത്തത്തിലുണ്ടെന്നറിവായതില്ല മേ!

വിൺമണിമേടതൻ വെണ്മാടമൊന്നിലായ്
കൺമണി!യെന്നെ നീ കാത്തുനിൽക്കുന്നുവോ?
വന്നിടുന്നുണ്ടു ഞാൻ ധന്യേ, ഭവതിതൻ
പിന്നാലെതന്നെ പരമസന്തുഷ്ടനായ്!
മാലിന്യമേലാത്തതാണു നിൻ മാനസം
മാലിനീ! മാലിനിയുണ്ടാകില്ല തേ!
സ്നേഹപരവശേ, നില്ക്ക, വരുന്നു നിൻ
മോഹനമാം മലർവാടിയിലേക്കു ഞാൻ.

ഒറ്റവാക്കെങ്കിലും നിന്നോടു ചൊല്ലുവാൻ
കറ്റക്കുഴലി, കഴിവായതില്ല മേ!
നമ്മുടെചിത്തേംഗിതങ്ങൾ സർവ്വസ്വവും
നമ്മളിൽത്തന്നെ ലയിക്കട്ടേയീവിധം!

മാഹാത്മ്യശാലിനീ, മന്ദാകിനീ, നിന്റെ
മോഹനമാകിന കല്ലോലപാളിയിൽ,
മൽപ്രാണനാഥതൻ മാലിന്യമേലാത്തൊ-
രപ്രാണവാതം കിടപ്പതുണ്ടാകണം!

ആ നിധി മേവും, വഴിതെളിച്ചീടുക
ഞാനും വരുന്നൂ, ക്ഷമിക്കണേ കാൽക്ഷണം!
നിന്മാർത്തടത്തിൽ കുതിച്ചു ചാടീടിന
പെൺമണിതൻ പ്രിയപിൻഗാമിയാണു ഞാൻ

ഭോഗമേ! നീ വിഷംകക്കുന്ന പന്നഗം
ത്യാഗമേ! നീ സുന്ദരസുമതല്ലജം!
മായാപ്രപഞ്ചമേ, നിൻ ബന്ധപാശമൊ-
ന്നായറുത്തീടുന്നതിൽ ക്ഷമിക്കേണമേ!

ഒന്നു നിൻ പന്തം തെളിക്ക ജലദമേ,
മന്നിൻമുഖമൊന്നുകൂടി നോക്കട്ടെ ഞാൻ!
സ്നേഹപരവശേ, മൽപ്രിയ, നില്ക്ക, നിൻ
മോഹനോദ്യാനത്തിലേക്കു വരുന്നു ഞാൻ!

സ്വപ്നവിഹാരി

വഞ്ചിപ്പാട്ട്

ചരമാർക്കന്നവസാന മരീചിയും മറയവേ
വരരണംസമാപ്തിയിട്ടൊഴിഞ്ഞൂ യോധർ!

ചുടുനിണക്കളംതന്നിൽപ്പിടച്ചീടും കബന്ധങ്ങൾ
ചുടലയിലേക്കു ചുമന്നെടുത്ത നേരം.

പകലാകെപ്പടപൊരുതുടലാകെ മുറിപ്പെട്ടു
സ്വകതനു തളർന്നൊരു യുവസുഭഗൻ,

മടങ്ങിത്തൻകുടീരത്തിൻ പുറത്തുള്ള മനോജ്ഞമാം
മടുമലർക്കാവിൽവന്നു മയങ്ങിവീണു

മലയമരുത്തും, ശീതംനിറഞ്ഞ ചന്ദ്രികച്ചാർത്തു-
മലമവനരുളിനാൻ സുഷുപ്തിസൗഖ്യം!

മിഴിയിണകളിൽ വന്നു മിളിതരസേന പുൽകീ
വഴിയേ നിദ്രാദേവിയാം നിലിമ്പനാരീ!

ആ മധുരദർശിനിതൻ മടിത്തട്ടിൽ കിടന്നുകൊ-
ണ്ടമന്ദസൗഖ്യംകൊൾകയായവൻ ക്ഷണത്തിൽ.

"അടർ തീർന്നു; പിരിയുവാനനുമതി ലഭിച്ചു; തൻ
പടകുടീരവും, വെടിഞ്ഞുടൻ തിരിച്ചൂ

അകലെയാം നിജനാട്ടിലരഞൊടിയിടയ്ക്കുള്ളി-
ലകമലർ തെളിഞ്ഞുകൊണ്ടണഞ്ഞൂ യോധൻ!

നുരയിട്ടു തിരതല്ലുമരുവിച്ചാട്ടവു,മതി-
ന്നരികിലെ വനപ്പച്ചപ്പടർപ്പുകളും,

അതിനുള്ളിൽ പൈങ്കിളികൾ പൊഴിച്ചീടും ഗാനങ്ങളും
പുതുപൂക്കൾ പരത്തീടും പരിമളവും,

നിജചിത്തം കുളുർപ്പിച്ചു; നിരവധി നിരന്നുക-
ണ്ടജങ്ങളുമറിവുറ്റോരിടയന്മാരും,

അവരോടിയടുത്തെത്തിപ്പിരിഞ്ഞതുതൊട്ടതുവരെ-
യവനുടെ വൃത്താന്തങ്ങൾ തിരക്കുകയായ്.

പരമസന്തുഷ്ടിപൂണ്ടു പലതുമവരോടോതി-
പ്പിരിഞ്ഞൂ, തൽഗൃഹത്തിന്റെ നടക്കാവായീ!

ഇരുവശത്തണിചേർന്നു വിളഞ്ഞനെൽപ്പാടങ്ങളെ-
പ്പുരുകുതുകേന നോക്കി മനംകുളിർത്തു!

പലമട്ടിൽപ്പാട്ടുപാടിപ്പരിചൊടപ്പാടംതന്നിൽ
ചില ചെറുമികൾ കൊയ്ത കതിർക്കറ്റകൾ

വരമ്പിൽ കുന്നുപോൽ കാണായ്: കമലപ്പെൺകൊടിയാൾതൻ
വരഹേമസമകുചകലശംപോലേ!

അവ കൊത്തിവച്ചിറകടിച്ചവിടത്തിൽ പറന്നീടും
വിവിധ വർണ്ണത്തിലുള്ള കിളിക്കൂലവും,

കുയിൽവിളിച്ചുണർത്തിവിട്ടിളകിപ്പൊന്നണിയിള
വെയിലിൽക്കളിക്കും ചിത്രശലഭങ്ങളും,

അകതാരിലതിമോദം വളരുമാറണഞ്ഞു; തൻ
പുകൾപെറും സദനത്തിൻ പടിപ്പുരയിൽ.

ശിഥിലകുന്തളത്തൊടും മധുരസുസ്മിതത്തൊടും
വ്യഥയറ്റു നിജപുത്രി വിലസീടുന്നൂ!

അരികിൽ ചെന്നതിവേഗാൽ ഗളംകുനിച്ചെടുക്കയാ-
യരുമക്കുഞ്ഞിനെ, മെയ്യിൽപ്പുളകം ചാർത്തി.

അകത്തുനിന്നണഞ്ഞൂ തന്നകമലർമണിദീപം-
പികമൊഴി-പ്രിയപത്നി-പ്രണയമൂർത്തി!-

നറുനിലാവൊളിയിളംഹസിതലേശത്തിനാലും
മറിമാനും മടുപ്പൊരു കടാക്ഷത്താലും,

കുതുകാൽ സ്വാഗതംചൊല്ലും കുവലയമിഴിയെത്താ-
നതുലരാഗത്തോടെത്തിയെതിരേല്ക്കയായ്.

വിരഹമേ,യൊടുവിൽ നിൻ വിജയത്തിൽ സുഖിപ്പതിൽ-
പരമിനിയുണ്ടോ ഭാഗ്യം പ്രണയികളിൽ!

പരമസംതൃപ്തയായിപ്പരിചരിച്ചിരിക്കും തൻ
പരഭൃതമൊഴിയാളാം പ്രിയതമയും

അരികിലായ് കൊഞ്ചിനില്ക്കും നിജ ഭാഗ്യലതികതൻ
പരിമളാഞ്ചിതവിരിമധുമലരും

ഒരുമിച്ചു വസിക്കുന്നൂ,"..."ഉണരുക, വേഗം, നോക്കൂ-
കരുണോദയമായ്,മതിയുറക,മേൽക്ക"

ഇതുവിധം നിജമേനി കുലുക്കിവിളിച്ചുണർത്തു-
ന്നതിലളവറ്റെഴുന്ന നീരസത്തോടെ,

നയനങ്ങൾ ചിമ്മി ഞെട്ടിയുണർന്നിതു സാധു നിജ-
പ്രിയ, പുത്രി, സദനവും മറഞ്ഞുപോയീ!

ആരോമൽപ്പുത്രിയാൾ തൂകീനിന്ന കിളിക്കൊഞ്ചൽ യുദ്ധ-
ഘോര'ഘണ്ടാ' നിനദത്തിൽ ലയിച്ചുപോയീ!

ശൈശവാഭിലാഷം

താരാട്ട്

പൈതലോടോതുന്നിതമ്മ- "കുഞ്ഞേ
നീ ലല്കുകമ്മയ്ക്കൊരുമ്മ!"

പൊന്നുണ്ണി ചൊൽകയാ, "ണമ്മേ,-കാൺകീ
മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ ചെമ്മേ!
ആരിവയ്ക്കേകീ വെളിച്ചം?-അന്ധ
കാരമകറ്റിടാൻ തുച്ഛം!"

"കണ്മണീ!-നിന്നെയെനിക്കായ്-തന്നോ
രമ്മഹാൻതന്നെയിവയ്ക്കായ്
ഏകിയതാണീവളിച്ചം-തുച്ഛ-
മാകില്ലെതെത്രയോ മെച്ചം!"

"പൂമ്പാറ്റപോലെ പറന്നു-വന്നീ-
ച്ചെമ്പകക്കൊമ്പിലിരുന്നു.
ഒന്നല്ലനേകം നിരന്നൂ-ഇവ-
യെന്നകം, ഹാ, കവരുന്നൂ!
"അമ്മേ! യിവർക്കില്ലേ ഗേഹം?-വാഴാ-
നിമ്മരക്കൊമ്പിലോ മോഹം?"

"ഈ മരക്കൂട്ടവും, കാടും, മറ്റു-
മാ, മിവതൻ മേടും വീടും."

"അമ്മേ! യിവരേറെയില്ലേ?-പള്ളി
ക്കൂടമിവർക്കൊന്നുമില്ലേ?"

"ഇല്ലുണ്ണിയിവർക്കൊന്നും-ഇവർ
നല്ലവരാണെന്നു തോന്നും!"

"കഷ്ടമെനിക്കു പഠിപ്പാൻ-പോണം
കിട്ടില്ല നേരം കളിപ്പാൻ!

'ബുക്കു'വായിച്ചു മുഷിഞ്ഞു-കേൾക്കെൻ
വാക്കെ,ന്റെയൊച്ചയടഞ്ഞു.

ഒറ്റവാക്കെങ്ങാനും തെറ്റി-യെങ്കിൽ
പറ്റുമോകര്യങ്ങൾ പറ്റി!

ബെഞ്ചിൽക്കയറി നില്ക്കേണം-പാഠ-
മഞ്ചരു ഞാനെഴുതേണം!

എൻ തുടപൊട്ടിത്തകർന്നൂ-സാറിൻ
വൻ തല്ലലുണ്ടോ നിൽക്കുന്നു?

എത്രപഠിച്ചാലും പോരാ-തല്ലും,
തത്ര ശകാരവും തീരാ!

എന്തു വിഷമം പഠിപ്പാൻ-ഇവർ-
ക്കെന്തൊരുത്സാഹം കളിപ്പാൻ!

തമ്പുരാ, നീവിധം നല്ല-പിച്ചി-
ചെമ്പകം, റോസ, തൈമുല്ല,

ഇങ്ങനെയോരോചെടിയിൽ-നല്ല
ഭംഗിയെഴും പൂന്തൊടിയിൽ,

എന്നെയുമിവരുടെ കൂടെ,-പോകാൻ
മിന്നാമിനുങ്ങാക്കിക്കൂടെ?-"

'നാട്ടിന്'

ഓമൽപ്രിയേ! പിഴ പൊറുക്കുക; ജീവിതത്തിൻ
ക്ഷേമപ്രസന്നവദനേ, മഷിതേച്ചുപോയ് ഞാൻ;
നീ മന്ദയായി വിലപിക്കരുതേ, രണത്തിൽ
ധീ മങ്ങിടാനിവനു സംഗതിയാക്കിടൊല്ലേ!"

"ദാമ്പത്യവല്ലി പുതുപൂക്കളണിഞ്ഞു; രാഗ-
സമ്പത്തിനാൽ നിലയനം നവനാകമായീ.
തേമ്പൂർണ്ണമായ് മുകുളമേകമിതാ വിരിഞ്ഞു
സമ്പൂർണ്ണശോഭയോടു മന്നിൽ വിളങ്ങിടുന്നൂ!

"ഞാൻ പോർക്കളത്തിനൊടു യാത്രപറഞ്ഞു വീണ്ടു-
മെൻ പൊന്നുപൈതലിനടുത്തു വരുംവരേക്കും,
ചെമ്പൊൽത്തിടമ്പിതു നിനക്കു സുഖം തരട്ടെ,
ഞാൻ പോയ്‌വരട്ടെ, സരളേ, കരയാതിരിക്കൂ!

"പന്തിക്കു പന്തവുമെടുത്തു പകൽ പകയ്ക്കാ-
തെന്തക്രമത്തിനുമൊരുങ്ങിന ശത്രു സൈന്യം
ചെന്തീയിൽ നമ്മുടയ നാടുചുടുന്ന കണ്ടി-
ട്ടെന്തീപ്പുരയ്ക്കകമിരുന്നുകഴിക്കയോ ഞാൻ?"

"നാനാതരത്തിൽ നിജനാടു നശിച്ചൊടുക്ക-
മീ, നായർ വംശതരു വേരുമറിഞ്ഞുവീഴ്കെ,
ഹാ, നാണവും ചുണയുമറ്റു വസിക്കയെങ്കിൽ
ഞാ, നായുധക്കളരിയെന്തിനശുദ്ധമാക്കീ?"

ജീവൻ!-വരണ്ട തൃണമാണത്; പോയിയെങ്കിൽ
പോവട്ടെ!-യെൻ കടമ ഞാൻ നിറവേറ്റുമെങ്കിൽ,
ഹാ! വല്ലഭേ,യുപരിയെന്തൊരു ചാരിതാർത്ഥ്യം
കൈവന്നിടേണ്ടു ഭുവനത്തിലെനിക്കു ഭദ്രേ?"

"താരങ്ങളായ് വിലസിടും മമ മാതുലർക്കു-
ള്ളാ, രക്തമെൻ സിരകളിൽ പ്രവഹിച്ചിടുമ്പോൾ,
പോരല്ലയേതുപ്രളയത്തോടുമൊന്നു നിന്നു
നേരിട്ടിടാൻ മമ കരങ്ങൾ ബലിഷ്ഠമത്രേ!"

"ഏതാണു 'ടിപ്പു?'-ജളനാമവനെന്തുകാര്യം,
ശ്രീതാവിടുന്ന ചെറുവഞ്ചിയിൽ വന്നുകേറാൻ?
ഏതാണ്ടൂ മാപ്പതിനു നല്കുകതന്നെ!-പോട്ടെ,
വീതാനുകമ്പമതുടയ്ക്കുവതാർ സഹിക്കും?"

"ആകട്ടെ,യെന്നുമണയും ഭവതിക്കു സൗഖ്യ-
മേകട്ടെ,യെൻ സുതനു ദൈവമനുഗ്രഹങ്ങൾ!
പോകട്ടെ, ഞാൻ പ്രിയതമേ!-രണഭൂവിലേക്കു
പോകട്ടെ,-നമ്മുടയ 'നാട്ടിനു' വേണ്ടിമാത്രം!"

ഒരു പുൽക്കൊടിയുടെ പ്രേമഗാനം

മഞ്ജരി

പ്രേമമേ!നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം!

ഈയുഷസന്ധ്യതൻ ഭൂയിഷ്ഠശോഭമാം
പീയൂഷപൂരിതസുസ്മിതാംശം.
മാമകമൂർദ്ധാവിൽ മിന്നും ഹിമോദക-
മാണിക്യഖണ്ഡം തലോടിയാലും.
എന്നടുത്തെത്തിക്കുലുക്കിവിളിക്കുമീ-
ത്തെന്നൽ കരഞ്ഞു പറഞ്ഞെന്നാലും,
മംഗലഗാനമോ, മാരണഘോഷമോ
പൈങ്കിളിക്കൂട്ടം പുലമ്പിയാലും,
ചഞ്ചൽത്തേൻ മാങ്കൊമ്പിൽ മേവിന കോകിലം
പഞ്ചമംപാടി മയക്കിയാലും,
തെണ്ടിമണ്ടീടുമാ വണ്ടിണ്ട വന്നെൻ കാൽ-
ത്തണ്ടു പിടിച്ചു കരഞ്ഞെന്നാലും,
ഈ രാഗസിന്ധുവിൽ നിന്നു പിന്മാറുകി-
ല്ലാരാമവല്ലികേ,നിർണ്ണയം ഞാൻ!

പ്രേമമേ! നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം!

കാലങ്ങളെത്രയായ് കാട്ടുപുല്ലാമെന്റെ
ലോലഹൃദയം വിരിഞ്ഞശേഷം?
എത്ര മിന്നൽക്കൊടി മിന്നിമറഞ്ഞുപോ-
യെത്ര മഴവില്ലു മാഞ്ഞുപോയീ?
പൊൽ പനീർപ്പൂക്കൾ കൊഴിഞ്ഞതില്ലെത്ര, ന-
ല്ലുല്പലപുഷ്പങ്ങളെത്ര വാടി?
വാസന്തലക്ഷ്മിയും ഹേമന്തദേവിയും
ഭാസിച്ചിരുന്നൂ ഭരിതമോദം!
വാനിനെ നോക്കി വരവായി വാർഷിക-
മാനിനി മന്ദമായാടിയാടി,
ഫുല്ലസുമങ്ങൾ കൊഴിഞ്ഞു തരുനിര
പല്ലവതല്ലജപാളി ചാർത്തി!
അന്നും ഞാൻ രാഗവാൻ-ഇന്നും ഞാൻ രാഗവാൻ
എന്നുമിമ്മട്ടു ഞാൻ നിന്നുകൊള്ളാം!
എന്നെച്ചതിച്ചിടാനിന്നും ശ്രമിച്ചില്ലേ?
തെന്നലും മിന്നലും മാറിമാറി?

ആകട്ടേ!-എങ്കിലെ,ന്തെന്തു ചെയ്താകിലു-
മാകുലമില്ലെനിക്കല്പംപോലും!
ലോലകളേബരൻ-നാളെ ഞാൻ പാഴ്വളം
നാലഞ്ചു മൺതരിമാത്രമായീ!
"മന്നിൻ മറിമായം കാണാതെയെങ്ങനെ-
യിന്നിലയിങ്കൽ ഞാൻ വാണീടുന്നൂ?
നാളത്തെക്കാറ്റെന്റെ നാമ്പു പറിക്കുവാൻ
ചീളെന്നു വന്നേക്കാം!-വന്നീടട്ടേ!
എന്നെങ്കിലുമെനിക്കുണ്ടന്ത്യം-ഞാനതിൽ
ഖിന്നനായ് തീരുവതെന്തിനായീ?
ആജന്മകാലം ഞാനാനന്ദചിത്തനായ്
രാജിക്കാം!-മറ്റെന്തു ചാരിതാർത്ഥ്യം?

പ്രേമമേ!നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം!

വാരിളംവല്ലികേ, വാനിൽ നീ നോക്കുക
വാരൊളിവാർന്നൊരാ വാരിദാളി!
എങ്ങുനിന്നാണവർ, പോകുവതെങ്ങവർ
മംഗലേ, നീയതറിവതുണ്ടോ?
ഇന്നലെസ്സിന്ധുവിൻ വിസ്തൃതമാർത്തടം
തന്നിലലഞ്ഞ തരംഗപാളി!
ഇന്നവരംബരമൈതാനംപൂകിന
ചെമ്മരിയാട്ടിൻ ചെറുകിടാങ്ങൾ!
ആഴിതന്നങ്കത്തിൽ വീണ്ടും നീരായവർ
വീഴുന്നൂ നാളെയോ മറ്റന്നാളോ!
ഏതുമറിവീലവ,രവർതൻഗതി-
യേതോ മഹൽശ്ശക്തിതൻ പ്രഭാവം
ആയവർതൻ പരിപാടികളൊക്കെയും
സ്വീയേംഗിതംപോൽ കുറിച്ചീടുന്നൂ!
ഓരോ ദിനങ്ങളുമോരോ തരത്തിലായ്
തീരുന്നു; നാമതു കണ്ടീടുന്നു!
കാലക്കുരുവി,തൻ ലോലച്ചിറകടി-
ച്ചാലക്ഷ്യമാക്കിപ്പറക്കും, വൃക്ഷം
ഏതെന്നറിവാൻ ശ്രമിപ്പാൻ തുനിയുകി-
ലേതും ഗ്രഹിക്കില്ലതിന്റെ തത്ത്വം!
എങ്ങോട്ടുപോയാലു,മെന്നെ വിളിക്കുമ്പോ-
ളങ്ങോട്ടു ചെല്ലേണ്ടതെന്റെ കൃത്യം!
ആ നിമേഷംവരെ,യ്ക്കാനന്ദപീയൂഷം
ഞാനാസ്വദിച്ചു വസിച്ചുകൊള്ളാം!

പ്രേമമേ! നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം!

നിശ്ശബ്ദമായി ഞാൻ നിന്നോടു ചൊല്ലുമീ
നിസ്സീമരാഗരഹസ്യലേശം,
നീ ചെവിക്കൊള്ളുകയില്ലെങ്കിൽ വേണ്ട;കേൾ
ഞാൻ ചരിതാർത്ഥനാണിന്നുമെന്നും!
നിന്നിളംചേവടിതന്നിലെൻശീർഷം ഞാ-
നൊന്നുചാച്ചീടാനനുവദിച്ചാൽ,
ആനന്ദനിഷ്പന്ദനായി ഞാനെന്നുടെ-
യാനനമിപ്പോൽ കുനിച്ചുകൊള്ളാം!

ത്വൽപദച്ചൊട്ടിൽ ഞാനേതും തുഷാരാംശം
നൽപനിനീരായി വീഴുമെങ്കിൽ,
നിൻ‌നിഴൽപ്പാടിൽ ഞാൻ നിന്നൊരുനാഴിക
നിർവൃതിനേടുവാനാവുമെങ്കിൽ,
എന്നല്പജീവിതശേഷം നിനക്കായി-
ത്തന്നെയർപ്പിക്കുവാൻ സാധിച്ചാകിൽ:-
ഭാഗധേയത്തിൻപൊടിപ്പേ, ഞാൻ താവക
രാഗവാനായതു ഭാഗ്യമായീ!

പ്രേമമേ! നീയൊരു മങ്ങാത്ത താരകം
മാമകമാനസമഞ്ജുദീപം!"

വസന്താവസാനം

അന്നനട

ഉദയഭാസ്കരകിരണങ്ങൾ തട്ടി
മുദിതഭാവത്തിലുണർന്നുവെങ്കിലും,
കഴിഞ്ഞരാത്രിതൻ സ്മരണയാലുടൻ
മിഴിയിണ തെല്ലു കലുഷിതമായി,
വ്യഥയേറ്റുല വൃഥാ വിലപിക്കുമൊരു
പഥികനോടിദം പറഞ്ഞുകോകിലം;

"പരിതപിക്കൊലാ, പഥിക, നീ വൃഥാ
പരിണതഭാഗ്യവിധു മറകയാൽ,
ക്ഷണികമാമതിൻ മനോജ്ഞസുസ്മിത-
കണികകണ്ടു നിൻകരൾ കുളുർത്തനാൾ,
മറഞ്ഞുപോയെങ്കിൽ മറയട്ടെ അതു
നിറമെഴും മഞ്ജുമഴവില്ലുപോലെ;
പരമശോഭയാൽ പരിലസിച്ചുകൊ-
ണ്ടരഞൊടിക്കുള്ളിൽ മറഞ്ഞുപോയതാം!
ഭവജലധിതൻ തിരകളിൽപ്പെട്ടു
വിവശനാകാതില്ലൊരുവനെങ്കിലും,
മനോരഥത്തിലെ, മണിമയാസ്തരം
മനോഹരമെന്നു കരുതുന്നുണ്ടെങ്കിൽ;
മരീചിക, കണ്ടു മനംമയങ്ങിടു-
മൊരു, മാൻകുഞ്ഞിന്റെ നിലയിലാണു നീ!
കഴിഞ്ഞ സൗഭാഗ്യസ്മൃതികളാൽ തവ
മിഴികൾ തെല്ലിനി വികസിക്കുമെങ്കിൽ,
അതു മതി; വൃഥാ ലയിച്ചിടേണ്ടയീ-
പുതുമലരിന്റെ പുതുസുഷമയിൽ!"

കനലൊളിയാർന്ന കതിരോൻ, പാരിടം
കനകകാന്തിയിൽ കഴുകിടുംനേരം,
കരളുരുകിന കുമുദിനി കഷ്ടം,
തെരുതെരെ ചുടുനെടുവീർപ്പിട്ടിതാ,
വിരളശീകരഹിമകണങ്ങളാൽ
കരഞ്ഞിടുന്ന കണ്ടഹങ്കരിച്ചുടൻ;
നലമൊടാടിടും നളിനപാളികൾ
പലതരം നിന്നു പരിഹസിക്കുന്നു
തിരകലിൽ താണു മറഞ്ഞ തിങ്കളിൻ
കരളിതു കണ്ടു തകർന്നിരിക്കണം!
മധുകരികതൻ മദാലസ്യം കണ്ടൂ
മധുരസുസ്മിതം പൊഴിച്ച മാലതി,

അരികത്തെത്തിന ശലഭങ്ങളൊടു
സരസസല്ലാപം സമാരംഭിക്കവേ,
മലരണിമണം പകർന്നു നല്കുവാൻ
മലയമാരുതൻ കരഞ്ഞുചൊന്നിടും,
തുനിഞ്ഞിടായ്കയാൽ തുഹിനമോഹന
വനപ്പച്ചക്കച്ച വലിച്ചിഴയ്ക്കുന്നൂ!
കദംബകാനനകമനീയാൾക്കപ്പോൾ
വദനം കോപത്താലരുണമായ്ത്തീർന്നു
പരുങ്ങുന്നെന്തിനു ലതകളേ, നിങ്ങൾ
മരുൽകിശോരകൻ വരുന്നതു കാൺകേ?

മഴമുകിൽ നീങ്ങിഗ്ഗഗനവൃക്ഷത്തിൻ
കിഴക്കേക്കൊമ്പെല്ലാം തളിർത്തു നിൽപായി
തരംഗവല്ലകി തെരുതെരെ മീട്ടി-
ത്തരംഗിണീഗണം തടവറ്റു പാടി
മമതാമദ്യത്തിൻലഹരികൊണ്ടിടും
മമ മനമെന്തോ, പരിതാപം തേടി!
വിലാസരംഗവും വിലാപരംഗവു-
മുലകിടത്തിനുള്ളിരുവശങ്ങളാം!

കൊടുമുടി വാനിൻ നിറുകയിൽ മുകർ-
ന്നുടനുടനെന്തോ രഹസ്യംചൊൽകയാം!
പ്രണയശക്തിതൻ പല തത്ത്വങ്ങളും
ഗുണികളാമവരറിഞ്ഞിരിക്കണം!
മലർവല്ലി കെട്ടിപ്പുണർന്നിടുന്നൊരീ
മലയമാരുതൻ മഹിതജീവിതൻ,
എവിടെയും കാണ്മൂ പ്രണയജ്യോതിസ്സിൻ
സുവർണ്ണസുന്ദരനിഴലാട്ടങ്ങൾ ഞാൻ.
ഇവൻമാത്രമൊരു നിഹതൻ, നിസ്സാരൻ
വിവശമാനസൻ, വിചാരവിഹ്വലൻ."

വനാന്തലക്ഷ്മിതൻ വിരിമാറിലൊരു
പനിനീരലരായിജ്ജനിച്ചു ഞാനെങ്കിൽ!
വരാഭ വാർന്നിടും വനമലർ തെണ്ടും,
വരിവണ്ടായി ഞാൻ പിറന്നിരുന്നെങ്കിൽ!
മിനുത്ത മാന്തളിരശിച്ചു പാടിടും-
വനപ്രിയയായി വസിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ!
മതിബിംബത്തിനേക്കൊതിച്ചുകൊണ്ടു നീ
മതി കുതിച്ചതെൻ ശിഥിലചിത്തമേ!

മനോജ്ഞമാകന്ദമകരന്ദമുണ്ടു
മദോന്മത്തനായിമയങ്ങുമാക്കുയിൽ,
പഥികൻ-എന്നോടു, പറഞ്ഞതൊക്കെയെൻ
കഥകളാണെന്നു കരുതിയില്ല ഞാൻ!

അതെങ്ങേ?-മതി 'വസുമതി' മമ
മതിയിതുവിധം പിളർത്തിടായ്ക നീ!
അവളെച്ചിന്തിച്ചൊട്ടവശനാകാത്തോ-
രവസരമിവനാണുപോലുമുണ്ടോ?

"മമ ജീവിതമാം മലർക്കാവിങ്കലെ-
സ്സുമവിഭൂഷിത 'വസന്ത' ലക്ഷ്മിയാൾ
നിജവിലാസങ്ങൾ നിറുത്തുവാനിതാ
നിനച്ചതുപോലെ നിലകൊണ്ടീടുന്നൂ!
മധുരദാമ്പത്യമകരന്ദത്തിനാൽ
മനോജ്ഞമായ്‌ത്തീർന്ന മദീയജീവിതം
അവസാനിക്കുമീയവസരസ്മൃതി-
യവശേഷിക്കുമോ തവ ഹൃദന്തത്തിൽ?"
വസന്തകാലമൊട്ടവസാനിക്കവേ
വസുമതിയെന്നോടുരച്ചതാണിദം
ശരി,ശരി,യവൾ പരീക്ഷിച്ചു മമ
പരിണയാൽപരപ്രണയനൈർമ്മല്യം
അറിഞ്ഞിരിക്കണമമലയാമവൾ
കറയെഴാത്തൊരെൻ കരളിനേപ്പറ്റി!

വസന്തവുംപോയീ വസുമതിയും പോയ്
വസുന്ധരയിപ്പോൾ നരകതുല്യമായ്!
മടുമലർവാടി വെടിഞ്ഞു ഞാൻ ചെന്നാ-
ചുടുകാടിന്നകം കടക്കട്ടേ വേഗം!
അവിടമാണെന്റെയകതളിർ വെന്നോ-
രനർഘശക്തിതന്നഭയസങ്കേതം!
ചുടുനെടുവീർപ്പിട്ടുറക്കെ, ക്കേണാലി-
ച്ചുടലക്കാടിനോ കനിവുദിക്കുന്നൂ?

നിലമറന്നെന്നോ നിലവിളിച്ചുപോയ്
നലമൊടെൻകുറ്റം ക്ഷമിക്ക കൂട്ടരേ!

അഞ്ജലി

പാന

വിൺമണിപ്പന്തൽ തന്നിൽ മേഘങ്ങളാം
കൺമയക്കിടും തോരണം തൂക്കിയും,
താരഹാരസഹസ്രങ്ങൾ ചാർത്തിയും,
ശാരദേന്ദു വിളക്കുകൊളുത്തിയും,
മിന്നിമിന്നി വിടരും പനീരലർ-
പ്പൊന്നളുക്കിനു മഞ്ജിമനല്കിയും,
മായയെന്തെന്നറിയാത്ത പൈതലിൻ
വായിൽ നൽസുധാപൂരമൊതുക്കിയും,
അക്കിടാവിന്റെ ചെഞ്ചോരച്ചുണ്ടിന്മേൽ
പൊൽക്കുളുർപ്പൂനിലാവു നിക്ഷേപിച്ചും
സന്ധ്യതൻ പൂങ്കവിൾത്തൊത്തിൽ നിത്യവും
ബന്ധുരമായ സിന്ധൂരംപൂശിയും,
മന്ദഹാസം പൊഴിച്ചണഞ്ഞീടുന്ന
സുന്ദരഗാത്രിയാകും രജനിതൻ,
പൂവൽമെയ്യിൽ ഹിമകളഭമണി-
ഞ്ഞീ വസുധാവലയം വിളക്കിയും,
മാനുഷാക്ഷിക്കഗോചരനായ് വാഴു-
മാനന്ദമൂർത്തേ, ദേവ, സർവ്വാത്മനേ!
അഞ്ജലികൂപ്പി,പ്രാർത്ഥനപ്പൂക്കളാ-
ലഞ്ജലിചെയ്തിടുവോരിവനെ നീ
നിന്മധുമന്ദഹാസലേശത്തിനാൽ
നന്മയോടൊന്നനുഗ്രഹിച്ചീടാവൂ!

ശാന്ത

കാകളി

ഒന്ന്

'ജീവേശ!'- സാരിയാൽ കണ്ണീർ തുടച്ചുകൊ-
ണ്ടാ വേപിതാംഗിയാം 'ശാന്ത' ചൊല്ലീടിനാൾ!
"മൽപ്രാർത്ഥനകളവഗണിച്ചീവിധം
മൽപ്രാണനായകൻ ചെയ്യുന്ന സാഹസം-
ഭീമാപരാധം- സഹിക്കാതെ മാഴ്കയാ-
ണീ മാതൃമേദിനി- മാഹാത്മ്യശാലിനി!
അമ്മഹാധന്യയാമമ്മയെക്കാക്കുവാൻ
ധർമ്മയുദ്ധം ചെയ്വൂ നമ്മുടെ സോദരർ!
അത്രയ്ക്കു ഭക്തരാം മർത്ത്യർതൻ മാറിലോ
തത്രഭവാനിറക്കേണ്ടതീയായുധം?
ഭീകരം,ഭീകരം,ചോരപ്പുഴയൊലി-
ച്ചാവിലമാകയാ, യാർഷഭൂ, കഷ്ടമേ!
അമ്മതൻ പിഞ്ചുസുതരിലൊന്നല്ലയോ
ധർമ്മനിരതൻ ഭവാനും?- ഭയങ്കരം!
എന്നിട്ടുമീ'ലാത്തി' നീന്തിക്കുളിപ്പിച്ചു
തൻ നാട്ടുകാരുടെ ഹൃദ്‌രക്തവാപിയിൽ!
ഈ വസ്ത്രമെല്ലാം കളഞ്ഞണിചേർത്തിടും
ശ്രീവാച്ചിടും 'ഖദർ' ദിവ്യാംബരത്തൊടും.
തത്സഹജാതരോടൊത്തു ധർമ്മാങ്കത്തി-
നുത്സുകനായിഗ്ഗമിക്ക ശീഘ്രം ഭവാൻ!
എങ്കിൽ കൃതാർത്ഥ ഞാൻ!- താവകജീവിതം
പങ്കിലമാക്കൊലിപ്പാതകവൃത്തിയാൽ! ....

ഈവിധം ചൊല്ലും ദയിതയെ നോക്കാതെ
ഭാവം പകർന്നു കുതിരപ്പുറത്തുടൻ,
ചാടിക്കരേറിത്തിരിക്കയായ് 'ലാത്തി' തൻ
മോടിക്കു പാണിയിലേന്തിജ്ജവം പുമാൻ,
കണ്ണിൽനിന്നും വല്ലഭൻ മറയുംവരെ-
ക്കണ്ണുനീർവാർത്തു വാതിൽക്കൽ നിന്നാൾ സതി!

രണ്ട്

ധർമ്മഭടർതന്നിടയിലവരുടെ
മർമ്മംപിളർന്നു മദിക്കുന്നു 'ലാത്തി'കൾ!
ചോരക്കളമൊന്നു തീരുന്നു; ഭാനുമാൻ
നീരദപാളിയ്ക്കിടയ്ക്കൊളിച്ചീടുന്നു!
നായകൻ 'ലാത്തി'യൊന്നോങ്ങിയതേറ്റൊരു
നാരീലലാമം പതിക്കുന്നു ഭൂമിയിൽ!
'ശാന്തേ! മമ പ്രിയശാന്തേ!' - വിലപിച്ചു
താന്തനായ് വാജിപ്പുറത്തുനിന്നക്ഷണം
ചാടിയിറങ്ങുന്നു കണ്ണുനീർവാർത്തൊരു
ധാടികൂടീടുന്ന പട്ടാളനായകൻ!

ഓമലെത്തൻകരവല്ലിയിലേന്തിയാ-
ദ്ധീമാൻ രണതലംവിട്ടു പിന്മാറിനാൻ!
തൻ പുരശീതളാരാമത്തിലെത്തവേ
ചെമ്പകവല്ലിക വാടിത്തളർന്നുപോയ്!
പുൽത്തട്ടിൽ മന്ദം പ്രിയയെശ്ശയിപ്പിച്ചു
ഹൃത്തീയെരിയും പുമാനുറ്റസംഭ്രമാൽ,
ഘോരമാമക്ഷതസൃക്പ്രവാഹം നിജ-
വാരിളം തൂവലാൽ തടുത്തോതിനാൻ!

'എന്തു നീ ചെയ്തു മൽശാന്തേ?-തുടരുവാൻ
ഹന്ത! കഴിഞ്ഞീലവനശ്രുധാരയാൽ.
ഓതിനാൾ-ജീവേശ,പോരും വിഷാദ,മെൻ
ഭൂതികരമൃത്യുവിൽ തപിക്കായ്‌കിനി!
ഞാനെൻ കടമനിറവേറ്റി;മറ്റില്ലൊ-
രാനന്ദപൂരമെനിക്കു കൈവന്നിടാൻ!
ധന്യയായ്; ഞാനെന്റെ പൂതയാമംബതൻ
സ്തന്യാമൃതത്തിൻ മധുരമറിഞ്ഞുപോയ്!
ഇന്നിമേലെങ്കിലുമിങ്ങനെ വാഴുവാൻ
തന്നെ,യെൻ നാഥൻ നിനയ്ക്കാതിരിക്കണേ!"

ആ മകരന്ദപ്രവാഹം നിലച്ചു; തൽ-
ക്കോമളക്കൺമിഴിരണ്ടുമടഞ്ഞുപോയ്!

കണ്ണുനീർ മാരിപൊഴിച്ചു കാർകൊണ്ടലേ,
വിണ്ണു,ന്മുഖം നോക്കി വീർപ്പിട്ടു കൊൾകിനി!

പ്രേമവിലാസം

മഞ്ജരി

ഒന്ന് . രാധ:

"സങ്കടസിന്ധുവിൽ വീണുഴലുമെന്നെ-
ത്തിങ്കളേ! നീയും ഹസിക്കയാണോ?
മാനവരത്നത്തെക്കാണാൻ കൊതിച്ചഭി-
മാനവിഹീനയായ് മാഴ്കുമെന്നെ,
എന്തിനീമട്ടിൽ പരിഹസിച്ചീടുന്നി-
തന്തികേയില്ലെന്റെയാത്മനാഥൻ!

നില്ലു നീ ഹേമന്തയാമിനീ, നിന്നോടു
ചൊല്ലുവാനുണ്ടെനിക്കേറെയെല്ലാം
അന്നു കൂട്ടാളിപോൽ നന്ദകുമാരനൊ-
ത്തെന്നുടെ ചാരത്തണഞ്ഞതാം നീ,
ഏകയായ് വന്നതിന്നെന്താണു കശ്മലേ?
പോക, ഞാനൊറ്റയ്ക്കിരുന്നുകൊള്ളാം!

മന്മനോമണ്ഡപം തല്ലിത്തകർക്കുമാ-
മന്മഥനെങ്ങു മറഞ്ഞിരിപ്പൂ?
വാരിളംതാരകത്താരണിഞ്ഞുള്ള നൽ-
സ്സാരിയുടുത്തോരീ വ്യോമലക്ഷ്മി
തിങ്കളെക്കെട്ടിപ്പുണരുന്ന കാണുമ്പോ-
ളെങ്കരളെങ്ങനെ ശാന്തമാകും?
വല്ലീനിരകളെച്ചുംബിച്ചു ചുംബിച്ചു
സല്ലീലം മർമ്മരോന്മത്തനാകേ,
ഇല്ലായ്കയില്ലെനിക്കൊട്ടുമസൂയ,യി-
ന്നുല്ലാസംകൊള്ളുമീ മാരുതനിൽ!

മാധുര്യമേറുമീഗ്ഗന്ധം പരത്തിടാൻ
മാധവീ, നിന്നോടു ചൊല്ലിയോ ഞാൻ?
നീലാളിപാളികൾ നീളെത്തിരിഞ്ഞു നിൻ
കൂലത്തിലെമ്മട്ടും വന്നുകൊള്ളും
ഞാനെത്ര കേണിട്ടും കാണ്മതില്ലാരേയും
ദീനയാമെന്നോടു സല്ലപിപ്പാൻ!

ഞാനൊരു ഗാപികയായതെന്തിന്നൊരു
കാനനപുഷ്പമായ് വന്നിടാതേ?
അന്തിമലരി വിടർന്നതു കണ്ടപ്പോ-
ളന്തരംഗം മമ വെന്തുപോയീ!
കണ്ണുനീർകൊണ്ടു കഴിച്ചിടാം കണ്ടോട്ടേ
കണ്ണനെച്ചിന്തിച്ചെൻ കാലമെല്ലാം!

കോമളരൂപന്റെ കണ്ഠത്തിൽ ചാർത്താനാ-
യീ മലർമാല കൊരുത്തുപോയ് ഞാൻ!
വാടിപ്പോയ്;-വാരിളം പുഷ്പങ്ങളേ, നിങ്ങൾ
വാടിയിൽ വാണു ലസിച്ചവകൾ!
എൻ കരസ്പർശത്താൽ നിങ്ങൾക്കുമീവിധം
സങ്കടരംഗമണഞ്ഞിടാറായ്
ഓർത്തതില്ലെള്ളോള,മെന്നെയിന്നീവിധം
താർത്തളിർ ഗാത്രൻ ചതിക്കുമെന്നായ്!

സന്ധ്യയെക്കാണുവാനോടിക്കിതച്ചോരാ-
ബ്ബന്ധുരവാസരം വീർപ്പടക്കി,
വാരുണദിഗ്‌വധൂതൻ മടിത്തട്ടിങ്കൽ
വാടിത്തളർന്നുടൻ വന്നു വീഴ്കേ,
ആയാസമാറ്റുവാനാരോ വിളിച്ചുടൻ
പായോനിധിക്കുള്ളിൽ കൊണ്ടുപോയി!
കാറൊളിവർണ്ണനിൽ മാത്രം ഞാൻ കാണ്മീലാ
കൂറിൻ കണികയുമെന്തു കഷ്ടം!

വൃന്ദാവനത്തിലെ വല്ലീനികുഞ്ജങ്ങൾ
മന്ദിരമാക്കി ഞാനെത്രരാവായ്
ഈവിധമെണ്ണിക്കഴിക്കുന്നി,തെങ്ങെന്റെ
ജീവിതനായകൻ ഗോപബാലൻ?
പാതിരാപ്പൈങ്കിളി പാടീടും പാട്ടിന്റെ
കാതിനു കാരിരുമ്പമ്പുതന്നെ!
ചെന്താമരാക്ഷനെച്ചിന്തിച്ചു മാത്രം ഞാൻ
സന്താപമെന്തും സഹിച്ചുകൊള്ളാം!
ആയിളം ചേവടിയെൻമടിത്തട്ടിൽവ-
ച്ചായിരം പ്രാവശ്യം ചുംബിച്ചാലും
സമ്പൂർണ്ണസംതൃപ്തി സന്ദേഹമാണെനി-
ക്കൻപിനോടായതു സാദ്ധ്യമാണോ?

ഓടക്കുഴൽ വിളി കേൾപ്പൂ, വരുന്നുണ്ട-
ക്കോടക്കാർവർണ്ണനെന്നന്തികത്തിൽ.
ധന്യയായ്‌തീർന്നൂ ഞാ, നിന്നിയെനിക്കൊരു
വന്യമലരുമായ് വന്നീടേണ്ട!"

രണ്ട്. കൃഷ്ണൻ:

"രാധേ! യെൻ പ്രേമസർവ്വസ്വമേ! നീയേവ-
മാധിചേർന്നീടുവാനെന്തു മൂലം?
ഓമലേ! മന്ദാക്ഷമന്ദഹാസാഞ്ചിത-
മീ മധുരാനനം താഴ്ത്തിയേവം,
മേവുന്നതെന്തു നീ, മാമകമാനസം
വേവുന്നതൊന്നുമറിഞ്ഞീടാതേ?

മഞ്ജീരശിഞ്ജിതമാറ്റൊലിയേൽക്കാനി-
ക്കുഞ്ജഗൃഹങ്ങൾ കൊതിപ്പതുണ്ടാം;
ദൂരത്തു കാൺക നീ വാനിന്റെ പൂങ്കവിൾ
സൈര്വം മുകരും കൊടുമുടിയേ!
ഓതുവതുണ്ടവരന്യോന്യം പ്രേമത്തിൻ
പൂതമാമേതോ പുരാവൃത്തങ്ങൾ!
സോമന്റെ സുസ്മിതം സാരമാക്കേണ്ട നാ-
മോമനേ! കാലവിളംബമെന്യേ,
നീണാളായാശിച്ച, പീയൂഷസിദ്ധിക്കായ്
ചേണാർന്നിടുംപടി പോകയല്ലീ?

ചൈത്രനിശീഥങ്ങളെത്ര കഴിഞ്ഞുപോയ്
തത്രയെൻ വക്ത്രത്തിലുറ്റുനോക്കി?
കാനനച്ചോലകൾ കൗതുകാൽ പാടുമീ-
ഗ്ഗാനങ്ങളെന്തെന്നറിയുമോ നീ?
പ്രേമാങ്കുരത്തിൻ സുശോഭനമാം പരി-
ണാമത്തിൻ വർണ്ണനമാത്രമത്രേ!
കൈരവബന്ധുവിൻ കൈതവസുസ്മിതം
വൈരജനകമെനിക്കു ഭദ്രേ!
എന്തിനീയാലസ്യം?- താവകദാസനു-
ണ്ടന്തികേയെന്തിനും സന്നദ്ധനായ്!

മംഗലരൂപിണി, നിൻ മനോമോഹന
തുംഗസ്തനങ്ങളെയാത്തതൃഷ്ണം,
കൽഹാരവാപിയിൽ നീന്തുമാക്കോകികൾ
കൽമഷംപൂണ്ടതാ നോക്കിനില്പൂ!
പുഞ്ചിരിപ്പൂനിലാവാശിച്ചെൻലോചന-
പ്പിഞ്ചുചകോരങ്ങൾ വെമ്പിടുന്നൂ!

താരാഥിനാഥൻ മറഞ്ഞീടുമിപ്പോഴാ-
ശ്ശരദാനീരദമാലികയിൽ;
ആ മഞ്ജുകുഞ്ജം മഹിതമായ്‌ത്തീർക്ക നാ-
മീമനോമോഹനയാമിനിയിൽ!
താരുകളൊട്ടു പറിച്ചുകൊണ്ടന്നു ഞാ-
നീ രത്നമേഖലയൂരി വേഗം
ആയവയോരോന്നും വാരിവിതറട്ടേ,
നീയുയർന്നെന്നെക്കടാക്ഷിച്ചാലും!
ഏറെനാളാശിച്ചപീയൂഷമിന്നു നാ-
മേറിയമോദാലശിക്കയല്ലീ?"

'ഹേമ'

"മിന്നൽവാൾ വലിച്ചൂരി, വാനമേ സന്തപ്തയാ-
മെന്നുടെ നേർക്കീവിധമോങ്ങിനില്ക്കരുതേ നീ!
മന്മനോനാഥൻതന്റെ മഞ്ജുവാം മുഖം കണ്ടി-
ട്ടെന്മിഴിയടഞ്ഞാകിൽ-ആകട്ടേ, കൃതാർത്ഥ ഞാൻ!"

ഭീകരനിശീഥത്തിൻ മദ്ധ്യ; മന്ധകാരത്തിൽ
ലോകമാകവേ മങ്ങിമറഞ്ഞുകിടക്കുന്നു!
ഘോരമാം കാലവർഷം; ഛിന്നഭിന്നമായ് ചില
നീരദാവലി-കീറപ്പാഴ്ത്തുണിത്തുണ്ടിൻകൂട്ടം-
അംബരത്തെരുവിന്റെ വീഥികൾതോറും കാണ്മൂ.
ഡംബരവിഹീനയാം വർഷകർഷകീകേശം!
അപ്പപ്പോഴവൾ കോപാലോങ്ങുന്നു കൈവാൾത്തല
രാപ്പിശാചിതൻ കരിതേച്ച മെയ്യിനുനേരേ!
താരമില്ലൊന്നും; കരിങ്കാർമുകിൽനിനാദത്തിൻ
ഘോരത വർദ്ധിക്കുമാറങ്ങിങ്ങു ചീകീടുകൾ
ലക്ഷമാക്രന്ദനംചെയ്തീടുന്നു; ഭേകാരാവ-
മിക്ഷോണിമണ്ഡലം നൂറായിട്ടു പിളർക്കുന്നു!
ഉഗ്രമാം കൊടുങ്കാറ്റിൽ മറിയും വൃക്ഷങ്ങൾ ത-
ന്നഗ്രഭാഗങ്ങൾ തമ്മിലിടറിപ്പിളരുന്നൂ!
ഭൂകമ്പസമാരംഭസംഭാരസൂത്രധാര-
നേകന്റെ മിരട്ടാകാമിക്കാണും കോലാഹലം!

അപ്പൊഴുതെല്ലാവരും നിദ്രതന്നങ്കത്തിങ്കൽ
സ്വപ്നസൗഭാഗ്യാമൃതമാസ്വദിച്ചമരുന്നൂ!
മങ്ങീടും വിളക്കിന്റെ മുന്നിലായ്-മേടയ്ക്കക-
ത്തങ്ങൊരു തുറന്നിട്ട ജാലകാന്തികത്തിങ്കൽ,
നിദ്രതൻ തിരുനെറ്റി ചുംബനംചെയ്യാഞ്ഞിട്ടും,
ക്ഷുദ്രമാം ഹൃദയത്തിൽ കത്തും തീ കെടാഞ്ഞിട്ടും,
നീരാളമെത്തപ്പുറത്തിരുന്നു കരഞ്ഞൊരു
ജ്വരസംഭ്രാന്തയായ തന്വിയാളപേക്ഷിപ്പൂ;

"മിന്നൽവാൾ വലിച്ചൂരി, വാനമേ സന്തപ്തയാ-
മെന്നുടെനേർക്കീവിധമോങ്ങിനിൽക്കരുതേ, നീ!
മന്മനോനാഥൻതന്റെ മഞ്ജുവാം മുഖം കണ്ടി-
ട്ടെന്മിഴിയടഞ്ഞാകിൽ-ആകട്ടേ, കൃതാർത്ഥ ഞാൻ!"

ഇഷ്ടതോഴിതൻ മാറിലിറ്റിറ്റു കണ്ണീർ വീഴ്കെ
ഞെട്ടി നിദ്രയിൽനിന്നും വെമ്പിയേൽക്കയായവൾ
ചോദിപ്പൂ: "ഹേമേ! മമ സ്വാമിനീ പറഞ്ഞാലും
ഖേദിപ്പതെന്തിന്നു നീ നിർന്നിദ്രം നിരുന്മേഷം?
ഇക്കെടുത്തിയ ദീപമാരു കത്തിച്ചൂ വീണ്ടു-
മിക്കൊടും തണുപ്പത്തു നിദ്രവിട്ടിരിക്കയോ?
മാറിയില്ലല്ലോ പനി-മാഴ്‌കിടാ, യ്കെന്തായാലും
മാരവൈജയന്തികേ,ചൊൽക നീയിതിൻ മൂലം!
എന്തുതാനാകട്ടെ, ഞാനുണ്ടാക്കാമുപായം, നീ
സന്താപം വെടിഞ്ഞെന്നോടോതുകയിതിൻ കാര്യം!
ജാലകമടയ്ക്കട്ടേ, ശീതവാതസ്പർശം നിൻ
ലോലമാം കളേബരം പീഡിപ്പിച്ചീടും പാരം!

"വേണ്ട വേണ്ടെൻ തോഴി,"- യക്കൈത്തലം പിടിച്ചുടൻ
കൊണ്ടൽവേണിയാൾ മന്ദമോതുന്നൂ സഗൽഗദം:
"പാരാതെ ശുഭപത്രമൊന്നെടുത്തു ഞാൻ ചൊല്ലു-
ന്നോരു വാക്യങ്ങളെല്ലാം കുറിക്കയരക്ഷണം!
ഇല്ലെനിക്കധിവാസമേറെനേരം ധാത്രിയിൽ
മല്ലികേ, നീയെൻ സ്നേഹപാത്രമാണെന്നാകിലോ,
വേഗത്തിൽ കുറിക്കുകീലേഖനം, പിന്നീടെന്നെൻ
ഭാഗഥേയത്തിൻ ഹേതുഭൂതനാം 'മല്ലീനാഥൻ,"
ഇങ്ങെങ്ങാൻ വരുന്നുവോ-അന്നതു നൽകീടുകെൻ
മംഗലമാകുമന്ത്യസമ്മാനമെന്നും ചൊല്ലി...
ഈവിധം കുറിക്കുക:- "ജീവേശ! പോരും, തവ
ഭാവി ജീവിതപരിപാടി കനിട്ടേണ്ടിനി,
'ഭാമ'യെ ത്യജിക്കേണ്ട, 'ഹേമ' പോകുന്നൂ സ്വയം
പ്രേമതുന്ദിലയായ്‌ത്താൻ വാനവഗൃഹം നോക്കി!
ധന്യയായിവളെന്റെ ജീവിതം മുഴുവനും
മാന്യനാം യുവാവേ, ത്വൽപാദപൂജയ്ക്കായ് പോക്കീ
അ'പ്രേമ'പുഷ്പാഞ്ജലിയിന്നും ഹാ! ചെയ്തുതീർത്തു
ക്ഷിപ്രം ഞാൻ ഗമിക്കുന്നേൻ, മംഗലം ഭവിയ്ക്കട്ടേ!"

അപ്പപ്പോൾ പിടഞ്ഞെരിഞ്ഞുള്ളൊരാ ദീപനാളം
ക്ഷിപ്രം വായുവിൽ പോയി ലയിച്ചൂ; മങ്ങീ മിന്നൽ!

'മരിച്ചിട്ട്'

"തരു ചുംബനമൊ"-ന്നുരച്ചിടുന്നൂ
തരു തൈവല്ലിയൊടാത്തകൗതുകത്താൽ
'വരു, തേൻ!'-വരിവണ്ടിനേ വിളിപ്പൂ
പുരുരാഗം പുലരുന്ന പുഷ്പവൃന്ദം!

ഉദയാർക്കനുടുപ്പതിന്നുവേണ്ടി-
സ്സദയം പട്ടുടയാടനെയ്ത രാവേ!
വദനം വിളറിഗ്ഗമിക്കയോ നീ!
യിദ, മാ വിൺമണിമേട നോക്കിനോക്കി?

"പകലിൻ വരവിൽ പകച്ചുനില്ക്കും
മകളേ, പോരിക വീട്ടിലേക്കു വേഗം!"
അകമൊട്ടു തളർന്നു താരകത്തോ-
ടകളങ്കസ്മിതമോതി രാവു പോയി!

മലതന്മടിയിൽ കിടന്നിരുന്നോ-
രലസദ്വാരിജവാജിചേർത്തിണക്കി,
പുലർകന്യക വന്നിടുന്നു, പൂർവ്വോ-
ജ്ജ്വലദിഗ്സ്യന്ദനമേറി മന്ദയാന!

കനകക്കസവിട്ടു കൺമയക്കും
ദിനനാഥാഗമവേള കാത്തിരിക്കും;
വനജേ, നയനംതുറക്ക, നിന്നോ-
ടിനനെന്തോ സരസം കഥിച്ചിടുന്നൂ!

കളകോകിലകൂജനം ശ്രവിക്കെ-
പ്പുളകംചേർന്ന പനീരലർക്കിടാവേ,
ഇള, പൊൻപൊടിയാൽ വിളക്കിടുന്നോ-
രിളവെയിലെത്തി വിളിച്ചിടുന്നു നിന്നെ!

പികഗീതികൾ കേട്ടു നിശ്ചലം, പി-
ച്ചകവല്ലീനിര നിന്നിടുന്ന കാൺകെ,
സ്വകപോൽ ചില പാട്ടുപാടി ലീലോ-
ത്സുകനായെത്തി മദാലസൻ സമീരൻ!

മനതാരു മയക്കിടുന്ന നാനാ-
നിനവാകും മദമേകിടുന്ന മദ്യം
ഇനിയെത്ര കുടിച്ചു ഞാൻ കിടന്നീ
വനമദ്ധ്യത്തിൽ വലഞ്ഞിടേണമാവോ!

വരവാണി വസന്തലക്ഷ്മിയും പോയ്
വരഹേമന്തവരാംഗിയും മറഞ്ഞു
അരമിക്കൊടുവേനൽ; ഹന്ത! ഞാനീ
മരുമദ്ധ്യത്തിലെരിഞ്ഞിടുന്ന വെയ്‌ലിൽ!

തണലില്ലൊരു താവളം ലഭിക്കാ
തുണയില്ലാരുമെനിക്കു തുച്ഛമെല്ലാം!
രണമാടുവതേതുമട്ടിൽ ഞാനീ-
ഗ്ഗുണമേലും ലത വാടിടാതെ കാക്കാൻ?

സരളേ! മമ പൊന്നുതങ്കമേ, നീ
സരസം നിദ്രവെടിഞ്ഞുണർന്നു നോക്കൂ;
സുരസുന്ദരിമാരെടുത്തുകാട്ടും
വരമന്ദാരമനോജ്ഞഹേമതാലം!

തവ വാർമിഴി തപ്തബാഷ്പധാരാ-
വിവശം മാറിയതൊന്നു നോക്കിടാതെ,
അവനോടിയൊളിച്ചു പൈതലേ, നിൻ
ഭവനം വിട്ടു ശുഭേ, തവാഗ്രജാതൻ!

മമ പാണികളിൽ പിടിച്ചുതൂങ്ങി-
സ്സുമവാടിക്കകമാർന്നു പൂനിലാവിൽ,
മമതാർദ്രമനോജ്ഞമായ് പുലമ്പും
സുമമാധ്വീരസമെന്നിനിബ്ഭുജിക്കും?

പുലരുംപൊഴുതൊത്തു പൂത്തിലഞ്ഞീ-
മലരൊട്ടൊട്ടു പെറുക്കി മാലകെട്ടി,
വിലസന്മധുമഞ്ജുകുഞ്ജമേറും
കുലദീപങ്ങളണഞ്ഞുപോയിയെന്നോ!

സരളേ! തലപൊക്കുകൊന്നു, തങ്ക-
ത്തരളത്താരിതൾ നീ വിടുർത്തി നോക്കൂ
കരയും തവ പൊന്നുതാതനല്ലോ
മരുവുന്നൂ തവ മുന്നിൽ-നഷ്ടഭാഗ്യൻ!

പുഴതന്നകമുച്ചലത്തരംഗം
കുഴലൂതുന്നതുകേട്ടു ഹർഷഭാരാൽ,
അഴകാർന്ന കരച്ചെടിപ്പടർപ്പൊ-
ട്ടുഴലുന്നൂ തലപൊക്കി നാലുപാടും!

"തലചാച്ചു കിടന്നുകൊൾക നീ, യെൻ
മലരൊടേറ്റ മടിത്തടത്തിൽ മന്ദം
അലമാലകളോടിദം കഥിപ്പൂ
വിലസൽതീരമനന്തമോദപൂർവ്വം.

തടിനീനിരയെപ്പുണർന്നിടുന്നൂ
വിരിമാറിങ്കലണച്ചു വാരിരാശി;
പെരികെ, പ്രിയമാർന്ന വൃക്ഷകം,ത-
ന്നരികേ നിൽപ്പൊരുവല്ലിയെത്തൊടുന്നൂ.

ഹതഭാഗ്യനിവൻ!- കഴിഞ്ഞുപോയ്; എൻ
സുതതൻ മെയ്യു തണുത്തു; ചാഞ്ഞു കണ്ഠം!
നിതരാം വിജയിച്ചിടുന്ന നിദ്രേ,
മൃതഗാത്രം തവ വാസഗേഹമാണോ?

ശരി; നിന്നുടെ ചിത്രമെൻ മനസ്സിൽ-
പ്പിരിയാതെന്നുമിരുന്നിടട്ടെ, കുഞ്ഞേ!
എരിയില്ലതു താപവഹ്നിതന്നിൽ-
ത്തരിയാകില്ല വിചാരവീചിയിങ്കൽ!

മകളേ, ഭവിതം ഭവിക്ക!-നീയി-
ന്നകലത്തേതൊരു ദിക്കിലോ മറഞ്ഞൂ
സ്വകപോൽ, സരളേ, തവാത്മവാതം
ശകലം, ഹാ! വിഹരിച്ചിടട്ടെ മേന്മേൽ!

രാജയോഗിനി

കാകളി

തങ്കക്കിരീടമേ! താണുവണങ്ങുകീ-
ച്ചെങ്കമലച്ചേൺചെറുചേവടികളെ!
ശാന്തിതൻ സൗരഭപൂരം പരത്തുന്ന
കാന്തിയെഴും കനകത്താരിണകളെ-
പാരിച്ച പാവനഭൂവിൽ കുരുത്തൊരു
പാരിജാതത്തിൻ പരിമളപ്പൂക്കളെ-
മർത്ത്യാശയത്തിൻ മഹത്ത്വംസ്ഫുരിക്കുന്ന
സത്യസൗധത്തിൻ നടുത്തൂണിണകളെ!

ചെങ്കോൽപിടിയാൽ തഴമ്പിച്ച കൈകളി-
പ്പങ്കോരകങ്ങൾ തൊഴുവാൻ മടിക്കിലോ,
സംസാരസിന്ധുവിൻ കല്ലോലപാളിയി-
ലംസാന്തമാണ്ടവനാണതർഹിപ്പവൻ!

'സിദ്ധാർത്ഥ'പാദങ്ങൾ പൂജിച്ചുകൊണ്ടു ഞാ-
നിദ്ധാത്രിയിങ്കലരഞൊടിയെങ്കിലും,
വാഴുകിൽ ധന്യയായ്;-സമ്പൽസരിത്തിൽ ഞാ-
നാഴുവാനാശിപ്പതില്ലണുവെങ്കിലും!

രാവായ പൂവു പകുതി വിരിഞ്ഞു നി-
ന്നാവാനിനേക്കൺമിഴിച്ചു നോക്കീടവേ-
ഉള്ളിലടക്കാൻ ശ്രമിക്കിലും സാധിയാ-
തല്ലിന്നധിപതി പൊട്ടിച്ചിരിക്കവേ-
വെൺതിരച്ചുണ്ടു വിതുമ്പുന്നൊരബ്ധിയെ-
ത്തൻതീരശൈലങ്ങളുറ്റുനോക്കീടവേ,
രാജഗേഹത്തിലറയിലിരുന്നൊരു
രാജമരാളിക ചൊൽകയാണീവിധം!

വാസരലക്ഷ്മിതൻ രംഗപ്രവേശമായ്
വാസരദിഗ്‌വധൂവക്ത്രം വിളർത്തുപോയ്
കന്ദരമന്ദിരം വിട്ടുവരുന്നൊരീ-
സ്സുന്ദരകന്ദളമാരി,താദിത്യനോ?
മറ്റാരുമല്ലീ പ്രഭാതപ്രഭാകരൻ
മർത്ത്യമാണിക്യമാം സിദ്ധാർത്ഥദേവനാം!
ചോലയിൽ ചെന്നുഷ:സ്നാനം കഴിക്കുവാൻ
ചാലേ ഗമിക്കയാം കാഷായവേഷവാൻ!

"സ്വാമിൻ!-ഗുഹാമുഖം വിട്ടിലാ മുൻപൊരു
തൂമിന്നൽ വന്നു പതിച്ചു പാദങ്ങളിൽ!
ചെന്തളിർച്ചേവടി ചുംബനംചെയ്കയായ്
മുന്തിരിവള്ളികൾ-സൗരഭ്യവാഹികൾ!
ആ നറുംനെന്മേനിവാകമലരുട-
നാനന്ദചിത്തൻ പിടിച്ചുയർത്തീടിനാൻ!
സ്വിന്നഗണ്ഡങ്ങൾ; തുടുത്ത ചെഞ്ചുണ്ടുകൾ;
മിന്നിപ്പകുതി വിടർന്ന നൽക്കണ്ണുകൾ;
വെമ്പലാൽ കൂമ്പിന കൂപ്പുകൈത്താമര;
കമ്പിതച്ചെമ്പകപ്പൊൻപുതുപ്പൂവൽമെയ്;...
ഈവിധം കണ്ടാനൃഷീശ്വരൻ, തന്മുന്നി-
ലാവിലയായൊര,ക്കാഞ്ചനക്കമ്പിയേ!

"എന്തു വത്സേ! താപകാരണം"- വാത്സല്യ-
തന്തുവായോതിന കർമ്മയോഗീശനെ
താണു വീണ്ടും തൊഴുതോതിനാൾ തന്വിഃ "മൽ
പ്രാണമരുത്തേ! ഭഗവൻ! ദയാനിധേ!
കാരുണ്യമാർന്നിന്നനുവദിക്കേണമി-
ത്താരിതൾപാദങ്ങൾ പൂജിച്ചുകൊള്ളുവാൻ!
ആരണ്യവുമെനിക്കാരാമമാണെന്റെ-
യാ രാജഗേഹമത്രേ കൊടുംകാനനം!
ദേവൻ, ഭവൽഭക്തദാസിയെക്കൈക്കൊൾക
ജീവിതസാഫല്യമാർന്നിടട്ടേ,യിവൾ!"

"നിൻവാഞ്ഛപോലാട്ടേ വത്സേ!.." വിടർന്നിത-
ത്തേൻവാണിതൻ ചുണ്ടിലൊറ്റപ്പനീരലർ
ജന്മസാഫല്യം ഭവിച്ചപോൽ തൽപ്പദം
നന്മയിൽ തൊട്ടവൽ വെച്ചാൾ നിറുകയിൽ!

പ്രഥമതാരം

വാരഞ്ചിടും കുളുർവരക്കുറിയിട്ടണഞ്ഞൊ-
രാ, രമ്യസന്ധ്യയുടെ ഫാലമലങ്കരിക്കും,
താരത്തനിക്കനകചിത്രകമേ, നിനക്കു-
ള്ളോരപ്രഭാവലയമൂഴിയലങ്കരിപ്പൂ!

വാടിത്തളർന്ന പകലിൻ വളർമേനിതാങ്ങാ-
നോടിക്കിതച്ചു രജനീമണിയെത്തിടുമ്പോൾ,
മോടിക്കു ചേർന്നപടി നീ മൃദുഹാസലേശ-
മോടിക്ഷമാംബികയെ നോക്കിരസിച്ചിടുന്നു!

പോകാൻ തുനിഞ്ഞു ദിനനായക;നംബരത്തി-
ലേകാധിപത്യമിനിയിന്ദുവിനാണുതാനും,
ആകാം തനിക്കിവിടെ നിശ്ചലനൃത്ത,മാർക്കു-
മാകാ വിലക്കുവതിനീവിധമോർക്കയോ നീ?

മന്ദാകിനീമൃതുതരംഗമെടുത്തു തുള്ളും
മന്ദാഭയാർന്ന കനകക്കതിരേ, നിനക്കായ്
മന്ദാരമഞ്ജരികൾതോറുമണഞ്ഞലഞ്ഞ
മന്ദാനിലൻ സുമസുഗന്ധമെടുത്തുനിൽപൂ!"

ആനന്ദക്കുളുർകന്ദമേ, രജനിതൻ വാർകുന്തളക്കെട്ടിലെ-
ക്കാനപ്പൂങ്കണികേ, കലങ്ങിമറിയും കണ്ണിന്നു കർപ്പൂരമേ!
വാന,ല്ലിന്നു വസുന്ധരാവലയവും വർഷിച്ചു വർത്തിച്ചിടു-
ന്നാ,നൽശാന്തിയെഴുന്ന മന്ദഹസിതം നിന്മേന്മ വാഴ്ത്തുന്നിതോ!